Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Intonacja
33
jaznymnastawieniem.Kodwysiłku(theeffortcode)mazwiązekzfaktem,że
wysiłekwłożonywmówieniemożebyćróżny.Imwiększywysiłek,tymliczniej-
szeibardziejkanonicznezmianywysokości.Kodwytwarzania(theproduction
code)opierasięnaobserwacjiprowadzącejdowniosku,żeilośćwydychanego
powietrzazmniejszasięwkońcufrazy,stądnaturalnatendencjadowystępowania
wysokich,wymagającychdużejenergiioddechowejdźwiękównapoczątkufrazy,
aniskichnakońcu(Gussenhoven2002,s.47-51).
Kodytewposzczególnychjęzykachuległygramatykalizacji.Kodczęstotli-
wościujawniasięwrosnącejintonacjipytańorozstrzygnięcieorazwintonacji
opadającejcharakterystycznejdlazdańoznajmujących,kodwysiłku-wakcen-
cieemfatycznym,zaśkodwytwarzania-worganizacjitematycznejwypowiedzi
(zwiększąenergiązaczynasięnowytemat).
Leżąceupodstawintonacjiwspólneczynnikibiologicznewyjaśniająist-
nienieuniwersaliówwinterpretacjizmianwysokości.Najbardziejreprezen-
tatywnymprzykłademgramatykalizacjizmianintonacyjnych,wynikających
zuwarunkowańfizjologicznych,jestintonacjawznoszącawpytaniach,wy-
stępującawogromnejwiększościjęzyków.BadaniaautorstwaC.Gussenhovena
iA.Chena(2000)wykazały,żewypowiedzeniaotakimwłaśniekonturzeprezento-
wanewnieznanychbadanymjęzykachkwalifikowanebyłyjakopytania.Wskazuje
tonafakt,żestrategiatakiegokwalifikowaniajestuniwersalna,ponadlingwistycz-
na.Zdarzasięjednak,żeniewewszystkichjęzykachnastąpiłacałkowitalubjed-
nolitagramatykalizacjakodówbiologicznychiużytkownicytychżejęzykówmogą
błędnieodczytaćintencjenadawcyposługującegosiętypemgramatykalizacjiinto-
nacji,zaczerpniętymzinnegojęzyka(Gussenhoven2002,s.48).
ZaproponowaneprzezC.Gussenhovenabiologicznekodywarunkująceekspre-
sjęstrukturintonacyjnychzainspirowałyJ.Hirschberg(2002)doustalenia,wzorem
H.P.Grice’a(1980),nowychmaksymkonwersacyjnych.Pierwszaznich,maksy-
mawysokości,związanajestzkodemczęstotliwościibrzmi:starajsiędopasować
wzrostlubspadekwysokościgłosudostopniapewności,zjakimrealizujeszwy-
powiedzenie,jeślitwojawypowiedźsygnalizujeniepewność-podnieśwysokość
głosu,jeślisygnalizujepewność-obniżgłos.Druga-maksymanacisku-zwią-
zanajestzkodemwysiłkuimówiokoniecznościakcentowaniaważnychinforma-
cyjnieczęściwypowiedzizapomocązmiancechprozodycznych(wysokościgłosu,
głośnościczyzwiększeniaskokówinterwałowych).Odkoduwytwarzaniaautorka
wygenerowałamaksymęważnościimaksymęfrazowania.Pierwszabrzmi:niech
rozpiętośćgłosuwskazujenamiejscewypowiedzeniawtematycznejstrukturze
dyskursu,zwiększajwysokość,sygnalizującnowytemat,obniżajją,kończącte-
mat.Drugamaksymadotyczyfrazowaniaimożnająująćnastępująco:dzielswoją
wypowiedźnaodpowiednieczęścizapomocąróżnicowaniawysokości(Hirsch-
berg2002,s.67).
