Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
1.2.4.2.Semantykajednostekintonacyjnych
RozdziałI.Badanianadprozodiąmowy
Zagadnieniazwiązanezsemantykąstrukturintonacyjnychdalekiesąjeszcze
odostatecznegorozstrzygnięcia.Językoznawcyniesązgodniwkwestiirodzajów
znaczenianiesionegoprzezokreślonejednostkiintonacji.
Próbęprzyporządkowaniaznaczeńposzczególnymkonturomintonacyjnym
podjąłmiędzyinnymiM.A.K.Halliday.Zazasadniczeuznałkontury:opadający
irosnący,tenpierwszyłączączpewnością,drugizaśzniepewnością.Podkreśla
on,żeobserwacjeniektórych(choćniewszystkich)innychniżangielskijęzyków
potwierdzająpowyższezałożenie(Halliday1970,s.23).Stanowiskotozastoso-
wałwanalizieintonacjiposzczególnychtypówzdań.Zdaniaoznajmujące,które
mogąbyćzzałożenianadawcytwierdzącelubprzeczące[iniewiążąsięzjego
niepewnością-podkr.M.W.],zazwyczajwypowiadanesązintonacjąopadają-
cą.Pytaniaorozstrzygnięcie,wymagającewodpowiedziwyborujednejzdwóch
ewentualności-potwierdzenialubzaprzeczenia(awięcpytającyniemapewności
dotyczącejwyboru,któregodokonaodpowiadający)-realizowanesąprzeważnie
zintonacjąrosnącą.Pytaniaouzupełnienienatomiastniewymagająwodpowie-
dzinaniewyborupomiędzytwierdzeniemaprzeczeniem,stądteżtowarzyszy
imzregułyintonacjaopadająca.Konturrosnąco-opadającyiopadająco-rosnący
M.A.K.Hallidaywiążezwystępowaniemwwypowiedzeniudwóchskładników
znaczeniowych,międzyktórymimamiejscezmianadecyzji.
Powiązanieznaczeniazkształtemkonturuopierasięnaistnieniupowiązania
metafory(przenoszącejukładprzestrzennyzopozycjągóra-dółnawysokość
głosuizwiązanyzniąkształtkonturu)orazmetonimiiwiążącejniepewnośćznie-
dokończeniem,pewnośćzaśzdokończeniem(piszeotymrównieżJ.Laver1995,
s.452).Upodstawtakiejsemantykiokreślonychkonturówmożeleżećnaszawie-
dzadotyczącaporuszaniasięlatającychprzedmiotówobjętychgrawitacjąpotorze
zakrzywionym,zzaznaczonąfaząwznoszeniasię,sugerującąkoniecznośćkon-
tynuacjiruchuifaząopadania,poktórejnastępujezakończenieruchu(za:Taylor
2001,s.223-224).Związekintonacjiopadającejzfinalnościąwynikarównieżzfi-
zjologicznychuwarunkowańmowy,związanychzespadkiemenergiioddechowej
nakońcufrazy(por.Gussenhoven2002).UstaleniaM.A.K.Hallidayaniemają
jednakpotwierdzeniawewszystkichużyciachwspomnianychtypówwypowiedzeń.
Podobnezastrzeżeniamożnawysunąćwzględempróbposzukiwaniaznacze-
niajądrowegodlaposzczególnychkonturówintonacyjnych,dokonanychprzez
R.Jackendoffa(1972)orazD.Brazilaiwspółautorów(1980).D.Braziliwspół-
autorzywyrażająprzekonanie,żeznaczenieintonacyjnemacharakterwyłącznie
interakcyjny,ujawniającysięwprocesiewspółtworzeniatekstuprzezuczestni-
kówdyskursu.Posługiwaniesiękonturemopadającym,obwieszczającym,służy
poszerzaniuwspólnejwiedzyonoweinformacje,używanieintonacjiopadająco-
