Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
1.Przedsiębiorstwousługowewaspekciehistorycznym
gospodarczychiichformalnegwarantowanieprzezwładzępolityczną,własnośćchro-
nionaprzedbezprawnąkonfiskatą,możliwośćswobodnegookreślaniapolaswejdzia-
łalności,wprowadzaniainnowacjiiwolnośćodkontrolipolitycznejczyreligijnej24.
WedługSombarta,księgowośćpodwójnarozstrzygnęłaousamodzielnieniusię
przedsiębiorstwa,anawetopowstaniukapitalizmujakoczęściprocesunarastania
racjonalizmuwkulturzezachodniej.Księgowośćpodwójnapozwoliłaokreślićstan
finansowyfirmyiocenićjejwiarygodność,acozatymidziezdolnośćdozawierania
umów25.Sombartowizarzucanoprzecenienieznaczeniaksięgowości,ponieważwiele
przedsiębiorstw,np.holenderskaKompaniaWschodnioindyjska,długosiębezniej
obywało26.
Spółki
Przedsiębiorstwomogłozyskaćsamodzielnośćdziękizorganizowaniugojako
spółki.Wyróżniasiętrzyichrodzaje:jawne,komandytoweiakcyjne.Swójrozwój
zawdzięczaływdużejmierzepowiązaniuzpaństwem,którejakpiszeBraudelbyło:
„najpotężniejszymznowoczesnychprzedsiębiorstw,którepowiększasięsamoipo-
siadazarazemprzywilejpowiększaniainnych”27.
Spółkakomandytowarozróżniałaodpowiedzialnośćtych,którzykierująprzed-
siębiorstwem,oraztych,którzyjedynieuczestnicząfinansowoiodpowiadajątylko
zaswójwkładpieniężny.Spółkikomandytowe(accomodita)powstawałynajpierw
weFlorencji,apierwszaznanaumowapochodziz1532r.Zajmującmiejscespółki
rodzinnej,rozprzestrzeniałasię,choćnierównomierniewcałejEuropie,częściej
stosowanojąweFrancjiniżwAnglii.Pojawiałasiętam,gdziewymagałategoróżno-
rodnośćtransakcji,prowadzenieoperacjinaznacznymobszarze,atakżewtedy,gdy
uczestnicychcielipozostaćwukryciu,np.gdyprawozakazywałocudzoziemcom
udziałuwkrajowychprzedsiębiorstwach28.
Francuskierozporządzeniez1673r.nakazywałorejestrowaniespółekkoman-
dytowychprzednotariuszem.Interpretowanojetak,żedotyczytowyłączniespółek
pomiędzykupcamioraznegocjantami,jakozwolnieniekażdego„ktoniewykonuje
kupieckiejprofesji”zumieszczaniaswegonazwiskapodaktemzarejestrowania.
Korzystałaztegoszlachta,chcącuniknąćutratyprawszlacheckichiukrywający
swojedochodyurzędnicykrólewscy.Ztychpowodówspółkikomandytoweupowsze-
chniłysięszerokoweFrancji.
Podczasgdyspółkikomandytowebyłyjednocześniespółkamiosobowymiikapi-
tałowymi,spółkiakcyjnebyłyjużwyłączniespółkamikapitałowymi.Charaktery-
stycznącechątejformyspółekbyłamożliwośćprzekazywaniaisprzedażyakcjina
rynku,cowystępowałojużprzedpoczątkiemXVw.wmiastachwłoskich.Akcjete
24M.Weber,op.cit.,s.123;N.Rosenberg,L.E.Birdzell,jr.,op.cit.,s.43.
25N.Rosenberg,L.E.Birdzell,jr.,op.cit.,s.168–169.
26F.Braudel,op.cit.,s.532–535.
27Ibidem,s.405.
28Ibidem,s.400.
