Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
Historierelacjonujące:pierwszegłosyiopinie
egzemplarz
1
.Pewnymproblemembyły,szczególniedlaówczesnejRosji,kwestie
alfabetyzacjiimożliwościczytelniczychmieszkańców2.Trudnorozważaćten
tematwświetleobecnychbadań,wmiaręprzekonującychinformacjidostar-
czabowiemjedyniespispowszechnyzroku1897.Czydobregoświadectwa
wtymzakresieniewystawiaswoistyprasowynboom”początkuXXw.,kiedy
powstawałydziesiątkinowychtytułówwróżnychjęzykachioróżnymprofilu?
Zarównoprasa,jakiulotkireagowałynawydarzeniabardzoszybko.Wieści
opogromiebiałostockim1906r.dotarłydoStanówZjednoczonychbłyskawicz-
nieijużnadrugidzień(15czerwca)nawetlokalnaprasapublikowałainfor-
macjeorzeziŻydówwnlitewskimmieście”3.Wszystkotorzeczjasnadzięki
łącznościtelegraficznej,którapozwalałaniemalnabieżącoprzesyłaćngorące
newsy”.Równieszybkoreagowałyugrupowaniapolityczneposługującesię
ulotkami,którebyłyistotnymelementemkomunikacjispołecznej,bezzwłocz-
nieodnoszącsiędowydarzenia.Wtymprzypadkudruki,wydawanejużna
drugidzieńpopogromie,miałyszokować,donoszącotragedii,ijednocześnie
przestrzegaćprzedpodobnymjakwBiałymstokuscenariuszemwinnychmia-
stach.Ulotkimiałyteżwpływaćnaumysłyodbiorcówwtakisposób,bykry-
tycznieprzyjmowaliczęśćinformacjiprasowychzamieszczanychwoficjalnych,
ocenzurowanychtytułach.Dłużejtrzebabyłoczekaćnapublikacjęfotografii,
tebowiemnależałowysłaćpocztą.Niezajmowałotojednakwięcejniżkilka-
naściedni,potakimczasiedrukowanojenawetwStanachZjednoczonych.
Cechąwspólnątychprzekazówjestteżnieobcanawetpoważnymtytułom,
takimjaknTheTimes”,ntabloidyzacja”tematykipogromowej.Dostrzegamy
jązarównowprasieróżnegorodzajuiformatu,jakiwmisternieukładanych
fotoreportażachczyulotkach.Głódfaktów,takżedramatycznych,sensacyj-
nośćinośnośćspołecznatragedii,rzezi,mordu,krwiikrzywdybyłydobrze
widocznewpoczątkuXXw.Podobniejakwśredniowieczupubliczneegzekucje
przyciągałytłumygapiów,takwczasachbliskichpogromowibiałostockiemu
uwagaluduchętnieskupiałasięnakrwawychrytuałachimisteriachśmierci.
Antropologspołecznyszukałbytupewniearchetypówrodemzdawnych
epok,gdytymczasemwystarczyzrozumieć,żespołecznośćpoczątkuXXw.
1V
.Levin,ZurVerbreitungjüdischerZeitschrifteninRussland:SpracheversusGeographie[w:]
DiejüdischePresseimeuropäischenKontext1686-1990,red.S.Marten-Finnis,M.Winkler,Bremen
2006,s.101-119;I.Pieczenin,Primienienijekorrielacyonnojmodieliwwyjawleniiczitatielskojauditorii
żurnała«Woschod»,nTirosz”2009,nr9,s.123-139;J.Nalewajko-Kulikov
,Mówićwewłasnym
imieniu.Prasajidyszowaatworzenieżydowskiejtożsamościnarodowej(do1918r.),Warszawa2016,
s.94,104,106iin.
2Spispowszechnypodaje,żew1897r.wBiałymstokubyło49,3%umiejącychczytać
ipisać,por.PierwajawsieobszczajapieriepisʹnasielenijaRossijskojimpierii1897goda,t.11:Grodnien-
skajagubiernija,Sankt-Pietierburg1904,s.1.
3A.Markowski,Sensacjaczypolitycznazawierucha?„Lokalna”opiniapublicznawUSAwobec
pogromubiałostockiego1906r.[w:]Czaswojny,czaspokoju:StanyZjednoczoneAmerykiwXXiXXI
wieku,red.Ł.Niewiński,Oświęcim2015,s.25-37.
