Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
BARBARASTELMASZCZYK
kłychludzi),doktórychmówionprzezswojeutwory,anadewszystkoeks-
ponujesięsiłępodwyższonejwrażliwościiwyobraźnipoety.Wmyślro-
mantycznejteoriipoezji,poetyckawyobraźniaposzerzaoglądświataiów
poszerzonyświatoobrazprzekazujeczytelnikom.Warunekwyobraźnista-
wiakoncepcjęromantycznąwwyraźnejopozycjiwobecoświeceniowego
przekonaniaopoznawczejhegemoniirozumu.Jednocześnie,podkreślenie
waloruwrażliwościiwyobraźnipoetówdajeasumptdouznaniapoetyza
duchowegoprzewodnikanarodu,cowiemydobrzechoćbyzlekturyMic-
kiewiczowskichDziadów.
Proklamowanaprzezromantykówwięźpoetyzludźmimiałaodgrywać
ważnąrolęwbudowaniuduchowejwspólnotyczłowieczeństwai-jakby
wobawieprzednadmiernymegotyzmempoety,grożącymmuwyobcowa-
niem-przypominałaojegoprzynależnościdowielkiejrodzinyludzkiej,
wobecktórejpełnionfunkcjęzwierciadła.Możnawtymmiejscuwspo-
mniećomarzeniuMickiewicza,byjegowierszezbłądziłypodstrzechy,oraz
dołączyćmyślWordswortha,żedziękiswejwyższejwrażliwościnpoeta
myśląiuczuciemprzetwarzaludzkienamiętności”(58).
MetaforęzwierciadłairozwiniętejzaSchellingiemromantycznejkon-
cepcjipodwojonegoodbiciasugestywnieiprzekonującorozwijałnagruncie
polskimMaurycyMochnacki.Pisał:
Jestestwonaszewmyślisięodbija.Odbijającsięwmyślirozdzielasięnadwo-
je.[ł]Myśljestjakoczystezwierciadło:coukażesz,tosięteżwniejukaże.Pa-
trzącwewnątrznaswidzimysamychsiebie,dlasamychsiebiestajemysię
przedmiotemwidzeniainiejakorzecząoddzielną.Pókinieprzyjdziemyku
temurozdwojeniu,pótyniemamyjestestwa.Byćdlasamegosiebieprzed-
miotemwidzeniajesttomyśleć
13
.
Wmyśltegoporównaniazasadapodwojonegoodbiciapozwalaosiąg-
nąćdystanspodmiotudosamegosiebie,przezcouzyskujeonsamoświa-
domośćchroniącągoprzedzagubieniemsięwewłasnychmirażachwy-
obraźniiprzedutratąkontaktuzrzeczywistością.Umiećstaćsiędlasiebie
przedmiotemwidzenia,oznaczarozumieć,żejestsięnietylkopodmiotem,
___
___
___
___
___
___
___
___
13
M.Mochnacki,Oliteraturzepolskiejwwiekudziewiętnastym,oprac.iprzedmowąpo-
przedziłZ.Skibiński,Łódź1985,wrozdziale:Corozumiećpotrzebaprzezliteraturę?,s.57.
WprzypisiedotegofragmentuMochnackipowołujesięnawypowiedźSchellinga:nto,co
podmiotowe,stajesięustawicznieprzedmiotemdlasiebiesamego”;zob.F.W.J.Schelling,
Systemidealizmutranscendentnego,przełożyła,wstępem,przypisamiiskorowidzamiopa-
trzyłaK.Krzemieniowa;tekstoprac.M.J.Siemek,Warszawa1979,s.18;(lokalizacjęprzekła-
duzSchellingapodajęza:Z.Skibiński,dz.cyt.,s.57).Podobniemyślałprzywoływanyjuż
Wodrsworth:numysłludzkijestnaturalnymzwierciadłem,wktórymodbijająsięnajpięk-
niejszeinajżywiejpobudzająceciekawośćwłaściwościprzyrody”(s.55).
