Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Poszukiwanienowychrozwiązań:sprawiedliwośćnaprawcza
49
Ramka1060Noweperspektywy:wkładneuronauki9
Współcześnieobowiązująceprawokarneopierasięnadwóchzałożeniach:pierwszeznich
mówi,żeludziesąracjonalni(awięcdziałająwsposóbświadomywswoimnajlepszymintere-
sieisąwstanieprzewidziećwłasnedziałania),drugienatomiastgłosi,żemózgitakzwanych
normalnychludzisąjednakowe,awięcosobydorosłe(powyżej17.rokużyciawedługprawa)
ioilorazieinteligencjipowyżej70.dysponujątakąsamąumiejętnościąpodejmowaniadecyzji,
racjonalnegownioskowania,rozumieniaikontrolowaniaimpulsów(EaglemaniIsgur,2012).
Zgodniezosiągnięciamineuronauki,aleipsychologii,żadneztychzałożeńniejestprawdziwe.
Jakpokazująlicznebadania,wieleprocesówzachodzącychwmózguprzebieganapoziomie
nieświadomym(Gazzaniga,2013).Mózgzbudowanyjestzwielumodułówpracującychnie-
ustannieijednocześnie.Donaszejświadomościprzedostajesiędopierorezultatichpracy,
częstojużpoddanyinterpretacji.Badaniawykazały,żemożnaprzewidziećdecyzjędanejoso-
bynakilkasekundprzedtem,nimzostanieonaprzezniąpodjęta.Kiedywięcposzukujemy
wyjaśnienia,dlaczegomamyzamiarzachowaćsięwokreślonysposób,naszlewypłytczołowy
spieszyzgotowąodpowiedzią,wywnioskowanąnapodstawiedostępnychdanych–nieza-
wszejednakzgodnązrzeczywistością.Innymisłowy:mózgwykonujepewneczynności,za-
nimjesteśmyichświadomi,anastępnieinterpretujejejakonaszwolnywybór.Istniejejednak
pewnaokolicawmózgu(obszarwobrębiegrzbietowejkoryczołowo-przyśrodkowej),która
wiążesięzsamokontrolą,awięcumożliwianamprzynajmniejzahamowaniedanegodziałania
(choćpotrzebnesądalszebadaniawtymzakresie).Cowięcej,corazwiększaliczbabadańpo-
kazujeróżnicewbudowiemózgumiędzyniektórymigrupamiprzestępcówaosobaminigdy
niekaranymi.Naprzykładmózgiprzestępców-psychopatówwykazująodmienneukształto-
wanieobszarówodpowiedzialnychmiędzyinnymizakontrolęzachowaniaorazprocespo-
dejmowaniadecyzji(Yangiin.,2010).Wskazujesię,żemożetomiećzwiązekzichwiększą
skłonnościądodziałańimpulsywnych.
Naszemózgiiumysłysątaksamowyjątkoweiniepowtarzalnejaknaszeodciskipalców.
Różnimysięmiędzyinnymizdolnościądoodczuwaniaempatii,temperamentem,poziomem
samokontroli,jakibudowąmózgu,naprzykładtym,jakpołączonesąstrukturyneuronalne
czyteżstrukturąbruzdnapowierzchnipółkulmózgowych.Atozaledwiewycinekróżnic
indywidualnych.
Najnowszeodkrycianeuronaukistawiająwyzwaniepojęciomprawnymietyce,awszcze-
gólnościkoncepcjiodpowiedzialnościkarnej,któragłosi,żeUniemawinywówczas,gdyczło-
wiekniemamożnościwyboruinnegopostępowaniaaniżelizachowanieprzestępne”(Ler-
nell,1975,s.111).Jednocześniejednak,jaktwierdziGazzaniga(2013),niezagrażająsamemu
istnieniukary,którajestwszakżewpisanawnaszewyposażenieewolucyjne.Jejrozumienie
ulegniejednakprzemianie(dziśkierunektejtransformacjipozostajewobszarzespekulacji),
podobniejakznaczenieodpowiedzialności.Neuronaukaproponujeoddziaływanieuszytena
miarędanejjednostki,niezaśjednakowedlawszystkich.Sugerujenowe,bardziejskuteczne
możliwościresocjalizacjiiterapii,wtymosóbuzależnionychizzaburzeniamipsychicznymi
(EaglemaniIsgur,2012).Byćmożerównieżwprzyszłościpozwolinawczesnewykrywanie
najbardziejniebezpiecznychprzestępcówiichdożywotniąizolacjęodspołeczeństwa.Dzięki
takiemupodejściukaramaszansęstaćsiębardziejefektywną,elastycznąihumanitarnąformą
oddziaływania.
Źródło:opracowaniewłasne.
9Neuronauka–interdyscyplinarnadziedzinawiedzy,zajmującasiębadaniemmózguoraz
integrującaosiągnięciamiędzyinnymitakichdyscyplinnaukowych,jakfizjologia,biochemia,psy-
chologia,genetyka,informatyka,antropologia,filozofiaietyka.
