Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Definiowanienról”wnaukachspołecznych
19
Każdy,ktopodejmujedziałaniemusiposiadaćwiedzęowarunkach,wjakichbę-
dziedążyłdozrealizowaniaswojegocelu,oprzedmiotach,zjakimibędziemiałdo
czynienia;musiodczuwaćpotrzebęosiągnięciawyznaczonegocelu,atakżemieć
kryteriaocenysamegocelu,jakiśrodkówsłużącychdojegoosiągnięcia,żeby
dokonywaćwyborówniezbędnychdlawłaściwegogospodarowaniaenergią.Dzia-
łanietojestwyznaczonenietylkoprzeznastawieniesamegoaktora,lecztakżeprzez
skierowanekuniemuoczekiwaniainnych.Nakształtzachowańludzkichmają
11
wpływrównieżnormyspołeczneiwartości,składającesięnanormatywnyporządek
stosunkówmiędzyludzkich,którywytwarzasięwtokuinterakcjiizarazemtę
interakcjęumożliwiaiutrwala.Skorowięcdziałanieludzkiejestpoczęściwy-
12
nikiempodporządkowaniaspołecznymnormom,należyposzukiwaćjegookreślonej
struktury.Ogniwemłączącymaktorajakobytnpsychologiczny”zestrukturąspo-
łecznąjestnrola”.Inaczejrzeczujmując,nrola”jestskładowąsystemuinterakcji
społecznychmiędzyuczestnikamitegosystemu.WedługParsonsa,ważnyjest
kontekstroli-generalnylubpartykularny.Rozróżnienietoimplikujemożliwość
wyodrębnieniarólsyntetycznychirólkonkretnych.
13
Pojęcienrolispołecznej”jestujmowanerównieżwinnysposób.BruceBiddle
iEdwinThomasdefiniująrolespołecznejako:
-
zespółstandardów,normlubkoncepcjizachowańjednostki,
-
jejpozycje,
-
repertuarcharakterystycznychzachowań.
14
Wtrojakisposóbpojęcienrolispołecznej”wyjaśniająrównieżMargaretConway
iFrankFeigert.Wedługnich,podtymmianemmożnarozumieć:
-
normatywnywzórkulturowyzwiązanyzestatusemspołecznym;
-
definicjędokonanąprzezjednostkęwzwiązkuzjejpozycjąspołecznąipo-
zycjamipartnerówichstosunków;
-
aktualnezachowaniajednostkiposiadającejjakąśpozycjęspołeczną.
15
AnthonyGiddens-twórcateoriistrukturacji-podpojęciemnroli”rozumie
zachowanie,któregooczekujesięodjednostkizajmującejokreślonąpozycjęspo-
łeczną.Wkażdymspołeczeństwiejednostkigrająwieleróżnychrólspołecznych,
wzależnościodkontekstuswojegodziałania.Rolespołeczneniesąniezmienne.
Jednostkitworząizmieniająpełnioneprzezsiebierolepoprzezprocessocjalizacji,
11
TalcottParsons,EdwardA.Shils,JamesOlds,Kategorieorientacjiiorganizacjidziałania,
[w:]Jasińska-Kania,Nijakowski,Szacki,Ziółkowski(wyb.iopr.),op.cit.,s.376-382.
12
TalcottParsons,Szkicezteoriisocjologicznej,WydawnictwoPWN,Warszawa1972,
s.306in.Zob.też:JerzySzacki,Historiamyślisocjologicznej,WydawnictwoPWN,Warszawa
2006,s.819.
13
Parsons,Szkicezteorii...,s.306,517.
14
BruceJ.Biddle,EdwinJ.Thomas,RoleTheory:ConceptsandResearch,J.Wiley&Sons,
NewYork1966,s.11-12.
15
MargaretConway,FrankFeigert,PoliticalAnalysis:anIntroduction,AllynandBacon,
Boston1987,s.136-139.
