Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wprowadzenie
Tymczasembadaniarecepcyjne2(classicalreceptionstudies)odwołująsiędo
postawybadawczej,którazaprzedmiotswoichrozważańprzyjmujezarównokul-
turęantyczną,jakokulturęźródłową,jakikulturęprzyjmującą/adaptującąźró-
dło.Będącewistocieanaliząporównawczo-kontekstualną,badaniarecepcyjne
skupiająsięnadwutorowejrelacjipomiędzydziełemantycznymadziełemadap-
tującymorazpomiędzykulturąantycznąakulturąadaptującą.Ponieważwtych
badaniachkluczoweznaczeniemakontekst,głównedziałaniapolegająnaana-
liziefenomenówkulturyewokującychdzieło.Coistotne,recepcjajakogłówny
przedmiotswoichbadańprzyjmujedziełoadaptująceijegokonteksty,dopiero
wnastępnejkolejnościbadającdziełoikulturęźródłową.Takiukładbadańnie-
uchronnieskłaniadorewizjiznaczeń,poszukiwaniakontekstówzapomnianych
lubniezauważonychorazodnajdywanianowychsensówdladziełaźródłowego,
możliwychdozauważeniaianalizytylkowkontekstachdziełaadaptującego.
Ztegoteżpowodustudiarecepcyjnezregułyskupiająsięnarefiguracjach,re-
kontekstualizacjach,krytyce,redefinicjach,jednymsłowem-nazmianie.Przed-
miotemtychbadańsąprocesyartystyczneiintelektualnezaangażowanewselek-
cję,naśladowanielubadaptowaniedziełantycznych,przyczympodtymitrzema
terminamikryjesięszeregprocesówtranstekstualnych.Dodatkowo,szczegó-
łoworozważasiękontekstydlatychprocesówistniejącepozasamymdziełem,
zarównoantycznym,jakiadaptującym.Szczególnąuwagęprzywiązujesięrów-
2Dlabadańrecepcyjnych,nietylkowodniesieniudotekstówantycznych,można
zrekonstruowaćcałkiembogatezapleczeteoretyczno-metodologicznezainicjowanean-
typozytywistycznymiideamiformalizmurosyjskiego,któregoskupienienawewnętrznej
literackościdzieła,bezodwołańdouwarunkowańzewnętrznych,ograniczałoanalizędo
badańfunkcjonalnościjęzykapoetyckiegoiwewnętrznejorganizacjidzieła.Intentioope-
risbyłowyznacznikiemprocesuinterpretacji.Tradycjętękontynuowałnowykrytycyzm
(formalizmamerykański)podkreślającyantyintencjonalność,czylibrakuważnościdla
intencjiautoraiergocentryzm,czyliwistocieintentiooperis.Istotnązmianęperspekty-
wywprowadziłWolfgangIser,któregoteoriaodpowiedziczytelnika(reader-response)
podkreślałafakt,iżtoodbiorcawyzwalasensdzieła,zatemnajistotniejszejestintentio
lectoris.KierunektenkontynuowałHansRobertJauss,twórcaideiRezeptionstheorie,
vestetykirecepcji”
,akcentującejinterakcjęmiędzyprocesamiprodukcjiirecepcjidzieła,
czylirelacjimiędzyautoremaodbiorcą,przyczymkluczoweznaczeniemiałtutajtzw.
vhoryzontoczekiwań”bazującynadoświadczeniużyciowymodbiorcy(intentiolectoris).
Poszerzająctęperspektywę,postawamarksistowskawbadaniachliterackichotworzyła
sięnakontekstprodukcjiirecepcjidzieła,kierującsiękusocjologiiliteratury:analiza
treściideologicznychorazpolitycznychutworuikontekstujegopowstaniaskupiałasię
naintentioauctoris.Specyficznympołączeniemintentioauctorisiintentiolectorisjestidea
fuzjihoryzontówHansa-GeorgaGadamera,wktórejuznajesię,żesensdziełajestmode-
lowanyczynnikiemhistorycznym(cf.Propp1976;Jakobson1975,2000;Warren1943;
Iser1972,1978;Jauss1970,1977,1982;György1951;Gadamer2015).
