Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
21
Zasadniczakwestiaporuszanawtejksiążcedotyczyzjawiskatłumacze-
niamituutrwalonegowtekścieliterackim(tj.wstarożytnejtragediigreckiej)
przeztwórcędziełascenicznego.Teatralneprzedstawieniemituwiążesiębo-
wiemzkoniecznościązbudowanianowejnarracjimimetycznej,konstruowa-
nejzapomocąznakówwizualnych,audialnychikinetycznych.Komunikacja
werbalnastanowinajbliższytekstowiliterackiemuelementspektaklu,jakkol-
wiekrównieżonapodlegaestetycediegezymimetycznej12,wyrażonejwtonie
głosu,mimicetwarzyigeście.Hermeneutycznapróbaponownejtranslacjiroz-
grywanego(tj.widzianegoisłyszanego)nasceniezjawiskazapomocąsyste-
muznakówjęzykowych,czylisłów,jestzatemgesteminterpretacyjnymwidza,
któryprzybierarolębadacza13,czylipodejmujepróbęzdystansowanegoujęcia
vruchuwłasnejwyobraźni”wopisiejęzykowym.WPlatońskimPaństwieSo-
krateswskazujenamimesisjakonanajbardziejniebezpieczny(wsensiepsy-
chologicznym)typnarracji,akcentującdynamicznenapięciepomiędzylogos
(tym,oczymsięmówi)aleksis(tym,jaksiętomówi)(392c).Podsumowując
tentranslatorskicykl,możnapowiedzieć,żeto,oczymsięmówi(logos),zo-
stajeprzetłumaczonezporządkulingwistycznegonaporządekperformatyw-
nyiwtensposóbtworzysięnowyaudio-wizualno-kinetycznyporządekleksis,
performatywnejdiegezymimetycznej,któranakolejnymetapiezostanieprzez
widzaprzetłumaczonawobrazy,wyobrażeniaipojęciadostępnedlajegozaple-
czaintelektualnegoiemocjonalnego.Gdywidzstajesiębadaczem,podejmu-
jewysiłekintelektualnegoogląduspektakluorazjegoopisu,jakkolwieknadal
pozostajepodwpływememocjonalnejiestetycznejpercepcjispektaklu,która
wzbogacajegonaukowyogląd.Fischer-Lichte,rozważającdoświadczenieteo-
retycznegoogląduspektaklu,wskazujenaniezaprzeczalnekorzyściwynikające
zmożliwościbezpośredniegokontaktubadaczazprzedstawieniem.Zważyw-
szynafakt,iżbędącwidzemteatralnym,badacznigdyniepozostajejedynie
zdystansowanymobserwatorem,leczzawszejestwspółuczestnikiemspektaklu,
zaangażowanymwniego(mniejlubbardziej)emocjonalnie,bardziejnaturalne
iłatwiejszewydajesięrozpoznawanieznaczeńgenerowanychwodniesieniudo
aktualnegokontekstuspołeczno-politycznego,wktórymspektakljestzanurzo-
ny(Fischer-Lichte2010:37).Doświadczeniebezpośredniegokontaktuzdzie-
łemteatralnymstanowiźródłowąpraktykęteatru,zainicjowanąwstarożytnej
Grecji-ztegopowoduczynniktenstanowizasadniczypunktodniesieniadla
wyboruspektakliomawianychwtejksiążce.Ponieważniezawszeokoliczności
pozwalałynazapoznaniesięzprzedstawieniemwnaturalnychwarunkachsce-
ny,kolejnymczynnikiemdeterminującymwybórbyłamożliwośćzapoznania
12Natematdiegezymimetycznejcf.Platon,Państwo,394b-c.Cf.też:Halliwell2012.
13Cf.gr.słowoθεατής,któreoznaczawidzaibadacza(Abramowiczówna1958-
1965:444).
