IBUK Libra

SpecyfikanazwiskpołudniowegoŚląska

nialubmiejscapobytuoPrzyrostek-skibyłprzyłączanydonazwmiejscowych

zterenuŚląskaCieszyńskiego,atakżedonazwpochodzącychzinnychregionów

(dziśKaszub,Małopolski,Mazowsza,Wielkopolski,Pomorza)o

Częśćnazwiskna-ski(stosunkowoniewielkagrupa)tonazwiskatworzone

sztucznie,nawzórproduktywnegomodelu,wcelunobilitacjiichnosicielioWtych

wypadkachsufiks-skipełnifunkcjęstrukturalną,oczymświadcząnietypowe

podstawynazwisktegotypu(poro:Bryczkowski,Chabiński,Dygaczyński,Kwapuliń-

ski,Parchański,Wicherski)o

Wbadanymmaterialeprzyrostkizkomponentem-l-,-ł-,któreWitoldTaszycki

uznajezaskróceniaispieszczenia(Taszycki1926:18),byłyrównieproduktywneo

Dotyczytozwłaszczaformantów:-el(a),-al(a),-ałaoraz-ulao

Sufiksy-al,-alapełniąfunkcjęekspresywnąoZapomocąformacji-alwyrażasię

emocjonalnystosunekdonosicielaantroponimu,najczęściejnegatywnyzelemen-

temironii,coakcentujeSławomirGala(Gala1985:355)oFormacjetenajczęściej

powstawałyodapelatywówiodimionchrześcijańskichoSufiks-ała,znanywgwa-

rachjakotworzyworzeczownikówodużymnacechowaniuujemnym,zodcieniem

niechęcilubżartobliwości(Rospond1969:122),tworzyłnajczęściejformacjepocho-

dząceodnazwpospolitych,natomiastnazwiskazsufiksem-el,-elapowstawałyod

nazwpospolitychiodimionoWopiniiSławomiraGaliformacjezprzyrostkiem

-elai-elwykazująnajwiększąfrekwencjęnaŚląskuiwMałopolsce(Gala1984:

124—126)oTendencjetepoświadczająteżzebraneprzykładyantroponimówo

Przyrostek-ulaznanyjestrównieżwjęzykusłowackimiczeskim(Warchoł

1968:55—63)oPrzyrostektenwyróżniasięekspresywnymiemocjonalnymnace-

chowaniem;przywołujeteżpojęciekobietyiżony(Gala1985:397)o

MałgorzataMagda-Czekaj,dokonującdzielnicowegozestawieniazróżnicowań

frekwencyjnychnazwiskzformantami-ek,-(n)ik,-(cz)yk,-(cz)ak/-(cz)okwokresie

średniopolskim(odXVIdokońcaXVIIIwieku),stwierdza,żenajbardziejproduk-

tywnenaŚląskubyłyformanty:-ek,-(cz)yk,-(cz)okoFormant-(n)ikwporównaniu

znimiznajdowałsięnadrugimmiejscupodwzględemproduktywności(zaMa-

łopolską),aformant-(cz)ak—namiejscuczwartym(narównizWielkopolską),za

regionamiMałopolski,KresówPołudniowychorazMazowsza(Magda-Czekaj2011:

184)oTehistorycznetendencjenazwiskotwórczepoświadczarównieżzgromadzony

zasóbnazwiskmieszkańcówpołudniowegoŚląska,poddanywnikliwejanalizieo

Nazwiskaderywowaneparadygmatycznie

Derywacjafleksyjnatojedenzesposobówtworzenianowychwyrazów,cha-

rakteryzującysiębrakiemafiksalnychwykładnikówderywacjioJedynymzatem

wykładnikiemstajesięnowyparadygmatfleksyjny,innyniżwwyraziepodstawo-

wym(Grzegorczykowa,Puzynina1984:312—313)oDerywacjafleksyjnatorównież

jedenzesposobówtworzenianazwwłasnychoEwaRzetelska-Feleszkopodkreśla,

że„wderywacjifleksyjnejrolętworzenianowychnazwpełniąkońcówkifleksyj-

ne,awięckońcówkiliczbygramatycznej,rodzajugramatycznegolubprzypadka,

przyrównoczesnymzerowymmorfemiesłowotwórczym”(Rzetelska-Feleszko

1980:608)o

Brak wyników