Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
52
OdTowarzystwaKooperatystówdoZwiązkuSpółdzielniSpożywcówRP
postacieobdarzanebardzodużymijaksięzdaje,autentycznymsza-
cunkiemipodziwem.PośmierciMielczarskiegospółdzielniemogły
zamawiaćwcentraliZwiązkujegoportret,codowodziszczególne-
gostosunkudotegoprzywódcy.Nawieluzachowanychfotografiach
zespółdzielnizwiązkowychwidocznesątakżeportretyStanisława
Wojciechowskiego(pochodząonenajprawdopodobniejzczasówjego
prezydentury).SchedępoMielczarskimprzejąłpojegośmierciMarian
Rapacki,późniejszywieloletniprezesZarządu„Społem”iliderwięk-
szościprzedsięwzięćpodejmowanychprzezZwiązek.Rapackiniebył
otoczonyniemalżekultem,jakMielczarski,alecieszyłsięautorytetem
jakozarządcaistrategnawetuswoichprzeciwnikówideowychwłonie
Związku.Silni,charyzmatyczniliderzy,wręcz,jakpisząniektórzybada-
czeruchuspółdzielczego,właściciele„udzielnychksięstw”—tocecha
charakterystycznaruchuspółdzielczegowwielukrajacheuropejskich;9.
Organizacjezrzeszająceposzczególnespółdzielnienajprawdopodobniej
nigdybyniepowstałybezautorytetuliderów.WPolscewsytuacji
niewolipolitycznej,zapóźnieniagospodarczegoisłabegowykształce-
niarobotnikówichłopówtrudnobyłosobiewyobrazićpoczątkiruchu
spółdzielczegobezsilnegoprzywództwa,łączącegocharyzmę,doświad-
czenieiumiejętnościorganizacyjne.Związekwżadnymokresieswoje-
godziałaniaprzed1939rokiemniebyłjednakzarządzanywsposób
autokratyczny.Procedurybyłyprzejrzysteiściśleichprzestrzegano,
aobradykażdegoZjazduPełnomocników,częstoburzliwe,szczegóło-
worelacjonowanonałamach„Społem”iwsprawozdaniachZwiązku.
Nieoznaczato,żezarządzanieZwiązkiemodbywałosiębezkon-
fliktówitarćaniżedziałalnośćprzywódcówniespotykałasięczasem
zkrytykąpracownikówczyczłonkówspółdzielnizwiązkowych.Miel-
czarskisurowooceniałpracęswoichpodwładnych,częstostudząc
nadmiernyzapałiodwodzącodnierealistycznychwjegoprzekonaniu
pomysłów90.Jegostylzarządzaniabyłdośćapodyktyczny(Wojcie-
chowskipisałwręcz,wapologetycznymtonie,żeMielczarski„był
;9Por.JohannBrazda,RobertSchediwy,Introduction,w:ciż,ATimeofCrises.Con-
sumerCooperativesandtheirProblemsaround1990,t.1,Vienna2011(dokument
elektroniczny).
90Por.SaturninDąbrowski,Spółdzielczośćspożywcówwlatach1917-1925we
wspomnieniachlustratora,w:Wspomnieniadziałaczyspółdzielczych,t.5:Spół-
dzielczośćspożywców1869-1969,red.LilianaBester,SpółdzielczyInstytutBadawczy,
ZakładWydawnictwCRS,Warszawa1973,s.39-42.
