Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
56
OdTowarzystwaKooperatystówdoZwiązkuSpółdzielniSpożywcówRP
odzyskaniuniepodległościdokonałasecesjizeZwiązku„Społem”izało-
żyłaalternatywnyZwiązekRobotniczychStowarzyszeńSpółdzielczych
(ZRSS).ZapowiedziąpowstaniategoZwiązkubyłaodmowagłoso-
wanianakandydatówdoRadyNadzorczejprzezczłonkówLSSna
ZjeździePełnomocnikówWZSSw1917roku102.Niektórzydziałacze
związkurobotniczegozaangażowalisiępóźniejtakżewbudowęWar-
szawskiejSpółdzielniMieszkaniowej.Wruchuspółdzielnispożywców
pojawiłosiępęknięcieideowe,które,choćczęściowopóźniejzażegna-
nedziękipołączeniukilkuzwiązkówspółdzielczychwłonie„Społem”,
nadalwpływałonajegolosyitarciawewnątrzZwiązku.Przywódcy
„Społem”odpoczątkuzachowywalidystanswobecruchu„klasowe-
go”,naogółprzychylnegorewolucjirosyjskiej103.Coprawda,wydaje
się,żepostawawobecspółdzielczości„klasowej”niebyławkierownic-
twie„Społem”całkiemjednomyślna.JaktwierdziSaturninDąbrowski,
atakżehistorykibadaczspółdzielczościZbigniewŚwitalski,miałsię
natymtlezarysowaćpewienkonfliktmiędzyprzychylniejnastawio-
nymdodziałaczy„klasowych”Mielczarskim,któryuznawałichza
wartościowychdlaruchuideowców,azdecydowaniewrogimimWoj-
ciechowskim.W1917rokusytuacjaZwiązkupoprawiłasięnatyle,że
wmajuwznowionowydawanie„Społem”.Naredaktorkęnaczelnąpi-
smaMielczarskipowołałzwiązanązLubelskąSpółdzielniąSpożywców
102„DziwnymzbiegiemwypadkówLublin,położonyzdalaodcentrumprzemysło-
wego,stałsięsiedliskiempierwszejkooperatywyklasowej,awparęmiesięcypóźniej
—siedliskiempierwszegorządusocjalistycznego.Nieumiałemtegowytłumaczyćsobie
niczyminnym,jaktylkowykwitemintelektualizmu,podnieconegozwycięstwemmark-
sizmuwRosji”—komentowałStanisławWojciechowski(Mojewspomnienia…,s.343).
JakoprzyczynęsecesjidziałaczyradykalnychWojciechowskipodawałrównieżutratę
zaufaniadojegoosobyzpowoduwspółpracyzKomitetemNarodowymwRosjinaemi-
gracjiwojennej.
103PewnąwskazówkąmożebyćtutajpostawaWojciechowskiego,którybyłświad-
kiemrewolucjilutowejorazbolszewickiejwRosji.Tendrugiprzewrótoceniałonbardzo
krytycznie:„Orozpętaniesiędestrukcyjnejsiłytegotłumu[Sowietu—przyp.A.B.]po-
starałsięrządpruski,dostarczajączeSzwajcariiprzywódcówbolszewizmuzLeninem
naczele.Samwidoczniebałsiętejzarazy,boprzewiózłjąprzezNiemcywzaplombo-
wanymwagonie”—komentował(tamże,s.262).„Wszystkotorobiłowrażenie,żepod
maskądyktaturyproletariatuwracastaresamodierżawiezbardziejbezwzględnymimeto-
damipostępowaniailiczniejszymzastępemurzędników”(tamże,s.328).Wojciechowski
podkreślałtakże,żewprzeciwieństwiedorosyjskichstronnictwdemokratycznychbol-
szewicyodnosilisięraczejwrogodoideiniepodległościPolskiiignorowaliistniejące
polskieorganizacjenauchodźstwie.
