Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
60
OdTowarzystwaKooperatystówdoZwiązkuSpółdzielniSpożywcówRP
zeZwiązkiemSpółekZarobkowychiGospodarczychwPoznaniu,wy-
dającympismo„PoradnikSpółdzielni”.Środowiskateodpoczątku
nazywałyustawę„radykalną”,wychodzączzałożenia,żedospółdziel-
ninależyprzyciągnąćkapitały,potrzebnejestwięcróżnicowaniesiły
głosówimożliwośćpodziałumajątku.Dladziałaczy„Społem”dąże-
niatebyłjednoznacznezpróbąupodobnieniaspółdzielnidospółek
kapitalistycznych.Kołabardziejkonserwatywneatakowałyzwłaszcza
wspomnianyart.81ustawy,proponując,najogólniejrzeczbiorąc,by
osposobiepodziałuwspólnegomajątkumoglidecydowaćczłonko-
wiespółdzielni.Ostateczniejednakw1923rokuprojektzmianytego
artykułuupadłdziękiobronie,jakiejpodjąłsięwSenacieks.Sta-
nisławAdamski,patronpoznańskiego,„zachowawczego”związku114.
W1925rokudążeniadozmianyprawaskonkretyzowałysięnanowo
wprojekcieautorstwadr.AntoniegoRząda,prezesaBankuTowarzystw
SpółdzielczychwWarszawie115.Ostatecznieprojektniezyskałjednak
szerszegopoparcia.Byłontakżeostrokrytykowanyprzezśrodowisko
„Społem”,czegoprzykłademjestartykułpolemicznywpiśmie„Spól-
nota”,zamieszczonywtomie2:
Niemanacałymświecieżadnegoekonomisty,żadnegoteoretykakoope-
racji,którybychoćnachwilęmógłprzypuścić,żeistotaspółdzielnigodzi
sięzoddaniemkapitałowidecydującejrolizarównoprzygłosowaniu,jak
idzieleniunadwyżek.Spółdzielniepracujądlazaspokojeniapotrzeb,anie
dlazyskuodkapitału,itowłaśniestanowijedynąichpodstawowąróżnicę
odzrzeszeńinnegotypu.Jeżeliimtewłaśnieodejmiemycechy,toprzez
tosamoprzestanąbyćspółdzielniami—pisałpolemistaze„Spólnoty”116.
Jakjużwspomniałam,podstawyZwiązkuPolskichStowarzyszeń
Spożywcówzostałyzbudowanejużmiędzyrokiem1911apierwszą
wojnąświatową.Powstałahurtowniaipierwszeoddziały,ustalonozrąb
strukturyZwiązku,prowadzonodziałalnośćspołeczno-wychowawczą.
Wnowychwarunkachprawno-politycznychorganizacjazyskaładość
dalekoposuniętąswobodęrozwoju.Warunkiformalnoprawne,dają-
ceniezależnośćspółdzielczości,byłyniezwykleistotne.Przynajmniejaż
114Wz.,Historjawalki…,s.432-433.
115Tamże,s.32.
jestprawdopodobnieMarianRapacki,którypóźniejzostałczłonkiemkomisji,złożonej
zprzedstawicieliróżnychnurtówspółdzielczości,powołanejprzezRadęSpółdzielczą
w1928r.wceluopracowanianowelidoustawy.
