Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzeskiesyntezyhistorycznoliterackieodkońcawiekuXVIII…
17
poddziałyStawgazykaiProměnygazyka)orazliteraturędanejepoki.Taprzejrzysta
ilogicznierozplanowanasegmentacjajestjednakwpraktyceowielebardziejpłynna,
agranicepomiędzyposzczególnymidziałamizacierająsię.Cociekawe,działostatni,
wydawałobysięnajważniejszy,czyliLiteratura,wyglądawzasadzienajskromniej–
zajmujewprzybliżeniuokoło22stroncałkowitejobjętościdzieła,zczegodziewięć
przypadanaepokęostatnią,najnowszą.Jungmannopisujewnimniemalwyłącznie
rozwójpodstawowychgałęziszerokorozumianegopiśmiennictwa.Tunależyraz
jeszczeprzypomniećolingwocentrycznymnastawieniupracy–determinujeono
całyjejukład,wyznaczapodstawowąpłaszczyznę,naktórejbudowanajestsynteza.
WistocieHistorieliteraturyčeskéanebSaustawnýpłehledspisůčeských,skrátkau
historijnárodu,oswicenjagazykaopartajestnahierarchiidokładnieodwrotnejniż
przedstawionawtytule.
Jakjużwspomniano,wramachodrodzeniowegomodelusyntezyhistoryczno-
literackiejkryteriumjęzykowewyznaczałoteżgraniceliteraturyczeskiej(awięc
zakresmateriału,którydziełouwzględnia):Jungamnnzaliczadoniejtylkoto,co
zostałonapisanepoczesku
15
(pewnympostępemwstosunkudoDobrovskiegobyło
uwzględnieniewbibliografiiobcojęzycznychdziełtwórcówpiszącychrównieżpo
czesku16;podobnieczyniŠafafík).Należyjednakzwrócićuwagę,żeJungmannnie
zbywacałkowitymmilczeniemobecnościwczeskiejkulturzepisarzyinnojęzycz-
nych
17
–uwaginatematliteraturyłacińsko-iniemieckojęzycznejpojawiająsię
wHistoriiliteraturyčeskéwłaśniewpoświęconymkulturzedzialeOswicenj.Autor
dośćkonsekwentnieśledzirozwójłacinynaprzestrzenistuleci
18
,anajwybitniejszych
pisarzyłacińskichuważazaniezbywalnączęśćczeskiejkultury
19
.Niepomijarównież
15
Średniowiecznikronikarze,m.in.Kosmas,zostajązliteraturyczeskiejwyłączeni:nDěge
wlastenecképfestawagjcebytipfedmětemnśrodnjhobśsnictwj,spisowśnylatinskymgazykem”–
J.Jungmann,Historieliteraturyčeské...,s.18
16B.Jedlićka,JosefDobrovský,zakladatelčeskéholiterárn.hodějepisu,s.XXXVIII
17PoglądtakiwyraziłStefanSawicki,jestonjednaksłusznyjedyniewodniesieniudo
bibliograficznejczęścisyntezy–S.Sawicki,PoczątkisyntezyhistorycznoliterackiejwPolsce,s.157.
18
Wartościująceuwaginatematpoziomuużywanejłacinyodnajdziemynp.przyustępie
poświęconymKosmasowi(nNaprotitomulatinskéwerże,gakowéśCosmasagehonśstupcidoswych
kronikmichagj,gewjpfewrścenauchuťonohowěku,rowněgakowceléEuropě”–J.Jungmann,
Historieliteraturyčeské...,s.18)czykronikarzomzokresupanowaniakrólaZygmunta(nLetopiscitoho
wěkugsaunamdůleśitěgżj,aćkolilatinaubarbarskaupsali”–ibidem,s.66);wokresiepanowania
JerzegozPodiebradówstantegojęzykaJungmannnawetchwali(nListowékrśleGifjhopapeśům,
krślůmakniśatůmgsaupsśnílepżjlatinau,neśbynaonenćasoćekśwal”–ibidem,s.68).
19
Por.np.charakterystykęBohuslavaHasiżtejnskiegozLobkovic:nBohuslawLobkowic
zHasensteinaśiwbyltudobu,muś,kteryposawśdprśwemgestchlaubaćeskś.Bśsněgehoilisty
wybornaulatinaupsśny.Neypěknegżjtoduch,gegśkdyćeskśzemězplodila;bohdeyśćeskybyl
psal!”–ibidem,s.72.Hasiżtejnskyzostajewięcwłączonywczeskątradycjękulturalną(nadodatek
silniepodkreślasięjegoznaczeniedlakulturyczeskiej–wtakichsłowachJungmannniepiszeani
oHusie,anioKomenskim),chociażniezostałzaliczonydopisarzyczeskich(windeksiebrakjego
nazwiska).
