Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Strukturyhistorii
literaturyniemieckojęzycznej
20
.Generalniepismiennictwoinnojęzycznetworzonena
ziemiachczeskichzostałopotraktowanejakoczęśćdziedzictwakulturalnegoCzech
21
.
Piśmiennictwoczeskiezostałoprzytymujęteniezwykleszeroko(zgodniezety-
mologiątegoterminu).Pozaliteraturąartystycznąsensustricto(wterminologii
Jungmannaodpowiadajejokreśleniebásnictv.,awięcliteraturępięknątworzypoezja,
cowzasadziejestzjawiskiemdośćcharakterystycznymdlacałejepoki)autortraktuje
otakichsferachdziałalnościkulturalnejjaknaprzykładliteraturanaukowa,teolo-
gia,prawo,gazety,mapy,kalendarze,medycynaitd.–czyliuwzględniawłaściwie
wszystko,cobyłotworzonewjęzykuojczystym.
Takwięcpierwszaczeskahistorialiteraturyśledziwistocierozwójjęzykanatle
szerokopojętegopiśmiennictwaczeskiego,dopełniająctozwięzłącharakterystyką
kulturalnądanejepoki.Wzasadziebraktutajzainteresowaniabardziejszczegółowy-
mizagadnieniamiformalnymidotyczącymiliteraturyartystycznej.Możnajednak
wskazaćjedenwyjątek–Jungmannkonsekwentnieśledzirozwójczeskiejprozodii,
zeszczególnymuwzględnieniemprzypadkówwykorzystaniawierszailoczasowego,
comożnauznaćzaswoistesignumtemporis,następstwobojówprozodycznychto-
czonychwtymokresiewCzechach.Jungmannjakozwolennikpoezjiiloczasowej
podkreślajejnieustannąobecnośćwrozwojuliteraturyczeskiej,chcącwykazać,że
jestonanaturalnąinajbardziejwłaściwąformąwierszową22.
20
IwtymwypadkuJungmannzwracauwagęnastanjęzykaniemieckiegowCzechach,
jakdowodzitegoprzykładzepokiszóstej(czyliokresuupadkuczeszczyzny,wmomenciegdy
oczekiwalibyśmyraczejuwagkrytycznychwodniesieniudowszystkiego,coniemieckie):nHistoria
literśrnjpěknéhouménjamrawnéfilosofiedostalawybornéhoućiteleK.Hein.Seibta(1764),
kterymćistěgżjněmćinaknśmpfineżena,takśepokusyakademiků,njmwůdcemwydanésśm
Wielandpochwślil.WůbecnynjněmeckśliteraturaabśsnictwjwČechśchzkwétatipoćaly”–ibidem,
s.338.NastępniepojawiasięwyliczenienajważniejszychpoetówniemieckojęzycznychwCzechach.
21
Zdrugiejstronyrolałacinyiniemieckiegowczeskiejkulturzeczęstobyłaocenianaprzez
Jungmannanegatywnie.Językitestanowiłyniewątpliwiekonkurencjędlaczeszczyzny,traktowałje
zatemjakoelementobcy,którymógłstanowićistotnezagrożeniedlanaroduczeskiego.Otojaktłumaczy
onnaprzykładczeskąnskłonnośćdoherezji”:nGednśzhlawnjchpfjćin,prokterauseČechowétak
wolněodfjmskécjrkweodtrhowali,byladlePelclowadomyslufećlatinskśwliturgii;neboťSlowan
aśpodnessnadnowpodezfenjběfeto,ćemurozumětiawidětisśmnemůśe”–ibidem,s.66.
22Jużwdrugiejepoce(875–1310)autorzwracauwagęnarytmwpoezji(jesttotymbardziej
istotne,żeliteraturzeogólniepoświęcajednątrzeciąstrony):nWewerżowśnjtolikopoćtusyllab
żetfenoawżaksćitedlnymrhytmem”–ibidem,s.24.Wepocetrzeciejwskazujenapierwsześlady
poezjiiloczasowej(nWBohemariusu(1259)wmakaronjchlatinskoćeskych,gestgakoprwnj
zkaużkaslowaćeskśwhexametrlatinskystawěti”–s.40),powracadotegowątkuwepoceczwartej
(nČasoměrnéwerżowśnjsiceneweżlowobyćegobecny,alelepżjhlawygehomośnostapfednost
gistěznaly”–s.80),wepocepiątejwspominaoniejwkontekścieBlahoslava(s.162),wszóstej
przyKomenskim(s.345).Wopisieostatniejepokiznajdujemyswoistepodsumowanietegotrendu:
nZpůsobwerżowśnjtéměfdopolowicetéperiodyzůstalpfedeżly,t.pauhépoćjtśnjsyllabćilisněmek;
něktefj,gakoDlabać,Krman,P
.Teżlśk,Semian,S.Hrużkowicag.wmalićkostechpokaużelise
oćasoměrnéwerże.Odr.1795neywětżjćśstkabśsnjfůdrśelasenawrśenéhoDobrowskym(ł)
pfjzwukuprogehosnadnostobljbeného,newżakbezodporućasoměryoswéwěćnéprśwozwlśżtě
poslednjletadůkladněsezasazugjcj,ogegiśkonećnémwjtězstwjalespoňwewerżjchkzpjwśnj
ustanowenych,aćwzneselisekdykmośnéwysostinażebśsnictwj,pochybowatinelze”(s.494).
