Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8.Trzecirodzajnazwkonkretnychiabstrakcyjnych
43
Przypomocyjednegoztychsposobówmożnateżprzyjąć,
żeistotabożaiumysł,iwolawżadnymwypadkunieróżniąsię
wBogu,amimotonastępującezdaniebyłobyprawdziwe:nBóg
rozumieprzezrozum”,atozaśfałszywe:nBógrozumieprzez
wolę”.Podobniemożnatwierdzić,żeduszawżadnymwypadku
nieróżnisięodrozumuiwoli,ajednaktozdaniebyłobypraw-
dziwe:nRozumrozumie”,natomiasttofałszywe:nWolarozu-
mie”.Podobniemasięsprawaodnośniedoinnychterminów.
Sądzę,żewtychprzypadkachzachodziraczejtrudnośćjęzy-
kowa,wynikającazlogiki,anietrudnośćrzeczowa.Ztego
powodunieznającylogikizapisująbezużytecznieniezliczone
foliałytegorodzajurozważaniami,stwarzająctrudnościtam,
gdzieichwogóleniema,apomijająctetrudności,którepowinni
zbadać.
Należyteżzwrócićuwagęnato,żeaczkolwiekwjęzyku
potocznymrzadkolubnigdynieużywasiętegorodzajuwyrażeń
równoznacznychpodwzględemznaczeniowymzterminamiabs-
trakcyjnymi,tojednakwwypowiedziachfilozofówiświętych
częstospotykamytegorodzajuzabiegi,stosowanedoterminów
abstrakcyjnych.WtensposóbpostępujeAvicenna,takmówiąc
w5rozdz.Metafizyki1:nKoniowatośćniejestniczyminnymjak
tylkokoniowatością;samabowiemzsiebieniejestonaaniczymś
jednymaniwieloma,aniczymśistniejącymwświeciezmysło-
wymaniwduszy”.[Piszącto]niemiałonniczegonamyśli,jak
tylkoto,żekonianiemożnazdefiniowaćaniprzezcośjednego,
aniprzezwieleelementów,aniprzezwskazanienajegoistnienie
wumyśleaniteżnajegoistnieniewświeciezewnętrznym,tak,
żeżadenztychelementówniewystępujewjegodefinicji.Iztej
racjiprzyjmowałon,żetenterminnkoniowatość”,wtymsensie
wjakimgotutajużywamy,jestrównoznacznypodwzględem
znaczeniowymróżnymwyrażeniom,obojętnie,czywypowia-
danesąonejednocześnie,czyteżzapośrednictwemczasownika
ispójnika.Nietwierdzionwcale,jakobykoniowatośćbyłajakąś
rzecząaniteż,żerzecztawrzeczywistościniejestanijedna,
aniwielorakaorazżenieistniałabyrealnieanipozaumysłem,
