Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdziałi
Założeniabadawcze
Niedasięzadekretowaćformalniezaistnieniadialogu.Nawetgdybyprze-
strzegaćwszystkichwskazańpłynącychzteoriikształceniawielostronne-
go,zpodstawprocesunauczania,zzałożeńposzczególnychstrategiinau-
czania,realizowaćjeskrupulatniewpraktyce,bezwolidialoguunaucza-
jącychiunauczanychbędzietylkopozorem.Dialogicznejedukacjimusi
towarzyszyćobopólnachęćrozmawianiaisłuchaniasiebie.
Jaktrafniezauważyłks.J.Tischner1,wspołeczeństwietotalitarnym
wzasadziejedynymusprawiedliwionymjęzykiembyłjęzykmonologu.
Stworzonoswoistysystemkomunikacjiprzebiegającyzgórywdół.In-
formacjaprzychodziłazawszezgóry,azdołumiałomiejscewyłącznie
potakiwanie.Społeczeństwatotalitarneniedoświadczyływyboru,niezna-
łydoświadczeniawolności.Człowiekmiałosiągnąćswojąpełnię,swoje
znaczeniewewspólnocieipoprzezwspólnotę.Osobabyławłasnościąko-
lektywu,wychowaniestawałosięnaciskiemkolektywunaucznia,auczeń
stawałsięwłasnościągrupy.Jednostcekrnąbrnejnależałozmienićze-
spół(klasę)ipoprzezzewnętrznynaciskzintegrowaćjązdanągrupą.
Wsystemietotalitarnymwychowaniebyłopodobnedoformowaniamaterii.
Ideologiamarksistowskatwierdziła,żeczłowiekjestmateriąitylkomate-
rią,żejestprzedewszystkimtworzywem,żejestkimś,zkogomożnazrobić
wszystko.Uczniamożnabyło"przepuścić”przezsystemwychowawczy,któ-
rymiałuczynićzniegotzw.istotęspołeczną;zatemczłowiekmiałsięstać
częściąkomuny.
Wspołeczeństwiedemokratycznymmamydoczynieniazzupełnieinną
koncepcjąwychowania,niżtomiałomiejscewtotalitaryzmie.Niejestprzy-
padkiem,iżtainnakoncepcjarodziłasięwGrecji,aprezentowanabyłaprzede
wszystkimprzezSokratesa,apotemzostałaprzeniesionanagruntchrześci-
jańskiprzezśw.Augustyna.Wychowaniejesttutajopisywaneprzypomo-
cymetaforyrodzenia.Żebynarodziłsięczłowiek,potrzebnisąrodzice.Ale
wychowawcaniejestaniojcem,animatką.Wychowawca,wedlemetafory
1J.Tischner,Wychowaniedlawolności,[w:]Wychowaniedlademokracji,red.A.Weyssenhoff,
Kraków1991,s.25–26.
–7–
