Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
B.Śliwerski(red.nauk.),Teoretycznepodstawyedukacjialternatywnej,Kraków2009
ISBN:978-83-7587-221-7,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2009.
28
Teoretycznepodstawyedukacjialternatywnej
możliwości2.Wtakimrozumieniualternatywnośćpoglądówipraktykeduka-
cyjnychwystępuje,poczynającodstarożytnościpoprzezkolejneepoki,wktó-
rychkształtowałysiępomysłynato,czegoiwjakisposóbnauczać/uczyć.Histo-
riaoświatyprzynosibogatąegzemplifikacjęwizjioświatowychiichrealizacji3.
Dzisiajraczejzdużymdystansempodchodzimydodawnychprzejawówal-
ternatywnościiniezawszejesteśmyskłonniuznaćjezaintegralnączęśćdziejów
edukacjialternatywnej.Aleodmiennemodelewychowania,różneprogramyna-
uczania,metodyiformy–pojawiającesięwpraktycespołecznejodtysiącleci–
częstomiaływówczesnychwarunkachcharakterniemniejalternatywny,niż
poczynaniapodejmowanewnaszychczasach.
Te–możenieoczywiste–tradycjeniepowinnyulegaćzapomnieniu.Czerpie-
myznichwiedzęopodstawowychcelachwychowania,odziałalnościoświatowej
przełamującejpanującewdanymokresieschematy,atakżeoskutkachtakiej
działalności.Nawiązywaniedoprzeszłościprzypominaoodwiecznychdążeniach
ludzidoczynieniaoświaty(zjakiegośpunktuwidzenia)lepszą.
Odwołującsiędohistorii–ogólnierzeczujmując–nowożytnejoświatyipe-
dagogiki,możemyznaleźćopisykoncepcjiisposobówdziałaniaalternatywnych
wobeczastanegosystemuszkolnego.Alternatywnośćwedukacjijużodubiegłe-
gostuleciakojarzysięsilniezesprzeciwemwobecpedagogizmu,czyli–według
S.Hessena–jednej,uważanejzadoskonałą,metodynauczania4.Wtymsensie
byłto(inadalpozostaje)sprzeciwtakżewobecskostniałegomodeluszkoły.
Wtropieniuwątkówalternatywnościmożnadojśćrównieżdoprzykładów
paradoksalnych.Otouważanyzagłównego„winowajcę”skostnieniamodelu
pracywszkole–J.F.Herbart–byłtwórcąteoriidydaktycznej5„alternatyw-
nej”wobeckoncepcjiJ.H.Pestalozziego,któryliczbę,kształtisłowouczynił
podstawąwszelkiegonauczania.Tzw.stopnieformalneherbartystówstanowiły
alternatywęwobecpropozycjipestalocystów.
Współczesnaedukacjaalternatywnanawiązujebardzowyraźniedoprogresy-
wizmupedagogicznego.Kontekstspołeczny–kresabsolutyzmuwjegowielo-
wiekowejpostaci–igospodarczyprzełomuubiegłegoibieżącegostuleciasprzy-
jałujawnieniusięsilnegosprzeciwuwobecuniwersalizmuteoriiiszablonowości
praktykioświatowej.
Progresywizmokazałsięznaczącąpróbąwielkiegoprzełomuwedukacji.
Nastąpiłyzmianywspostrzeganiucentralnejpostaciwprocesieedukacji.Taką
2Por.B.Śliwerski,Edukacjaalternatywna–dylematyteoriiipraktyki[w:]Edukacjaalterna-
tywna,dz.cyt.
3Por.np.S.Kot,Historiawychowania,Żak,Warszawa1995;S.Wołoszyn,Dziejewychowa-
niaimyślipedagogicznejwzarysie,PWN,Warszawa1964.
4Por.S.Hessen,Podstawypedagogiki,tłum.A.Zieleńczyk,NaszaKsięgarnia,Warszawa
1931.
5Por.J.F.Herbart,Pismapedagogiczne,tłum.T.Stera,Ossolineum,Wrocław–Warszawa–
Kraków1967;tegoż:AllgemeinePadagogik,PhillipReclamjun.Leipzig(b.r.w.).
