Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
27.toKSyKologiaWybranycHMEtali
7
27.3.BIOLOGICZNEZNACZENIEMETALI
WKONTEKŚCIETOKSYKOLOGICZNYM
KamilJurowski
Pierwiastkimetaliczne,tj.jony,znajdująsięwewszystkichżywychorganizmachiod-
grywająwieleważnychról:stabilizatoramistrukturbiologicznychielementami
mechanizmówkontrolnych(np.wnerwachimięśniach),aprzedewszystkimuczest-
nikamilubaktywatoramibiologicznychukładówutlenienia-redukcji.Ztegopowodu
niektóremetalezaliczanedometaliniezbędnychfizjologicznie,aichbraklubnie-
dobórmogąpowodowaćupośledzeniefunkcjibiologicznych.Jeślidanymetal,nawet
uznanyzaniezbędnyfizjologicznie,występujewnadmiarze,możetakżedziałaćtok-
sycznie.Chociażniniejszyrozdziałdotyczyprzedewszystkimzdrowialudzkiego,to
zewzględunaskutkinadmiernejekspozycjinametaleiichzwiązkinależyrównież
braćpoduwagęfakt,żemetalemogąwywieraćszkodliwywpływnainneorganizmy
icałeekosystemy
.Trudnojestuwolnićśrodowiskoodzawartościmetali,którymi
zostałyzanieczyszczone(np.rtęćwosadziedennymjeziorikadmwglebie).Ponadto
możedojśćdosytuacji,wktórejkilkametaliipółmetali(np.cyna,pallad,platyna,
złoto,tal,arsen,selenitellur)mogącychulegaćmetylacjiznajdziesięwobiegu
środowiskowym(cyklbiologiczny).
Niektóremetaleniezbędne(jonymetaliniezbędnych)mogąbyćtoksyczne
(np.molibden),jeślinarażeniejestnadmierne.Zkoleiinnemetalemogąpowodować
toksyczneobjawynawetwtedy,gdyichspożyciejesttylkoumiarkowaniewyższeniż
spożycieDnormalne”.
Toksycznośćmetalumożnawyjaśnićnapodstawieingerencjiwkomórko-
wesystemybiochemiczne.Metale(kationy)częstowchodząwinterakcjewważnych
miejscach,takichjakgrupytiolowe(–SH)układówenzymatycznych.Mogąrównież
konkurowaćzinnyminiezbędnymimetalamijakokofaktoryenzymów.Dlategodzia-
łanietoksycznegometalumożenaśladowaćniedobórmetaluniezbędnegofizjolo-
gicznie.Naprzykładkadmnieprzenikadopłoduwznacznymstopniu,alewywiera
wpływnapłódnajprawdopodobniejwwynikuwtórnegoniedoborucynku(wysoka
zawartośćjonówCd
2+włożyskublokujetamwychwytcynku).Niektóremetalemo-
gącedziałaćtoksyczniecharakteryzująsiędługimokresembiologicznegopółtrwa-
niaimajątendencjędoznacznejkumulacjimaterialnejwróżnychkompartmentach
ustroju(np.kadm,któregobiologicznyokrespółtrwaniauczłowiekaoceniasięna
15–20latlubnawetwięcej;takdługiokrespółtrwaniamożebyćzwiązanyzfaktem,
żekadmjestnajsilniejszyminduktoremsyntezymetalotioneinybiałkawiążącego
metalowysokimpowinowactwie).Długiebiologiczneokresypółtrwaniasugerują,
żeprzystałejekspozycjikumulacjamaterialnamożesięodbywaćprzezcałeżycie.