Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
IV.TOKSYKOLOGIASZCZEGÓŁOWAWYBRANEZAGADNIENIA
27.4.2.Rtęć
Rtęćmożewystępowaćjakortęćpierwiastkowa(jedynymetalciekływtemperaturze
pokojowej)orazjakozwiązkinieorganiczneiorganiczneoróżnychwłaściwościach
toksycznych.
Przyjmujesię,żewbiosferzekrążynaturalnie30–50tys.tonrtęci,uwol-
nionychdoatmosferyprzezodgazowaniezeskorupyziemskiejioceanów.Ponadto
szacujesię,żerocznieokoło20tys.tonrtęcijestuwalnianychdośrodowiskana
skutekdziałalnościczłowieka(spalaniepaliwkopalnychiinnychźródełprzemysło-
wych).
Przyprzewlekłymnarażeniunaoparyrtęcimetalicznejmożedojśćdo
kumulacjirtęciwmózgu,copowodujewystąpienieobjawówneurologicznych,obej-
mującychwzaawansowanymstaniezespółwegetatywny(mikromerkurializm).
Wprzypadkuwysokiejekspozycjiobserwujesiędrżeniertęciowe,któremutowarzy-
szązmianyzachowaniaiosobowości,zwiększonapobudliwość,utratapamięcioraz
bezsenność.Narażeniezawodowenartęćprzyjejstężeniuwpowietrzu>0,1mg/m
3
możepowodowaćmikromerkurializm.Narażenienaoparyrtęcihamujerozwój
mózgupłoduunaczelnych.
Nieorganicznezwiązkirtęciindukująiwiążąmetalotioneinę.Ostreidłu-
gotrwałedziałaniesolirtęciowych,związkówfenylortęciowychorazalkoksy-ialki-
lortęciowychprawdopodobniepowodujezaburzeniażołądkowo-jelitoweiuszkodze-
nienerekwpostacidysfunkcjikanalikowejzmartwicąkanalikówwciężkichprzy-
padkach.Dawkaśmiertelnadlaczłowiekatookoło1gsolirtęci(II).Czasemzwiąz-
kirtęciowewywołująidiosynkratyczneobjawyskórne,któremogąprzeradzaćsię
wciężkiezłuszczającezapalenieskóry,lubkłębuszkowezapalenienerek.
Donajpopularniejszychorganicznychzwiązkówrtęcizaliczasięmetylo-
rtęć,którawnaturzemożepowstawaćznieorganicznychzwiązkówrtęciwkon-
sekwencjiaktywnościdrobnoustrojów,oczymdotkliwieprzekonaliśmysię,obser-
wującskutkikatastrofyekologicznejnadzatokąMinamata(Japonia)(patrzCzęśćI.
DHistoriatoksykologii”).Ussakówzachodzioksydatywnademetylacjainvivo,dając
nieorganicznezwiązkirtęci.
Urybnajwiększailośćrtęcijestdeponowanawłaśniewpostacimetylo-
rtęci.Uczłowiekazagrożeniazwiązanezdługotrwałymspożyciemżywnościza-
wierającejmetylortęćinarażeniezawodowenametylortęćwynikajązefektywnej
absorpcji(90%)metylortęciorazdługiegoczasuretencji(okrespółtrwania70dni)
przykumulacjimetylortęciwmózgu.
Zwięzłącharakterystykętoksykologicznąrtęciprzedstawionowta-
beli27.4.