Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Tradycyjnebiblizmy
jakowyznacznikistylowejęzykareligijnego
Przywołanetytułowowyrażenietradycyjnebiblizmywymagajużnawstępiekilku
słówniezbędnychwyjaśnieńwkontekścieobydwuskładowychjegonominacji.
Wielewskazujenato,żemającyjeszczedoniedawnastatusneologizmurze-
czownikbiblizmzwolnaugruntowujesobiewjęzykupolskimpozycjęterminu
oustabilizowanejwartościdefinicyjnej,mimoiżnowszeleksykonypolszczyzny
nadalsytuujągow„poczekalnileksykograficznej”.Niemateżzasadniczopo-
wodudoodejściaodzaproponowanejprzedkilkulatyprzezWojciechaChlebdę
eksplikacjitegożpojęcia,sprowadzającejsiędostwierdzenia,iżbiblizmemna-
zywamy
jednostkęjęzykaodającymsięustalićpochodzeniuodtekstówbiblijnych,nie-
zależnieodswejpostaciformalnej(wyraz-grupawyrazowa-zdanie)istatu-
susemantycznegokodowanąwpamięcijęzykowejdanegonaroduiodtwarzaną
wprodukcjitekstówdanegojęzyka1.
Wtakzakreślonejformuledefinicyjnejpojęciebiblizmu,naprawach
hiperonimu,obejmujeswymzakresemnarównipojedynczejednostkisłowne
(nazwywłasne,leksykaogólna,pojęcia),mniejlubbardziejskonwencjonalizo-
wanepołączeniawyrazowe(frazeologizmy,idiomy,formułystereotypowe),jak
teższerzejrozbudowanekonstrukcjeopartenastrukturzezdaniowej(sentencjo-
nalnefrazy,przysłowia,aforyzmy,skrzydlatesłowa).
Koniecznegodookreśleniadomagasięnatomiastdrugizkomponentów,
wchodzącywskładtytułowegowyrażenia,aktórymjestprzymiotniktradycyjne.
Mianotobywazazwyczajodnoszonedozasobutychspośródwyznaczników
polszczyznybiblijnej,którewdrodzehistorycznychjejdoświadczeńzłożyłysię
narepertuarcechstylowoinwariantnych,wyraźniezaznaczającychswąobec-
nośćnapłaszczyźnieleksykalnej,frazeologicznej,składniowej,kompozycyjnej
orazsymboliczno-obrazowej.Istnienietegorodzajucechstylowychpolszczyzny
wogóleznajdujewostatnichlatachdośćzgodnepotwierdzeniewśródbada-
czy,mimoniekiedyniecoodmiennegorozłożeniaakcentówwopisieitypologii
tegorodzajuzjawiskjęzykowo-stylistycznych.DanutaBieńkowskaówrepertuar
cechrozpatrujewkontekściepolskiegostylubiblijnego,któregowyodrębnienie
uzasadniapoprzezodwołaniesiędokoncepcjikonkretyzacjijęzykastosowanej
przezTeresęSkubalankęwbadaniachnadstylowymiodmianamipolszczyzny.
WpracyPolskistylbiblijny,będącejzarazempierwsząwliteraturzepolskiejpró-
bąrozpoznaniaiusystematyzowaniazagadnieńwtejdziedzinie,Bieńkowska
wskazujenatrzypodstawowepłaszczyzny:leksykalno-frazeologiczną,skła-
dniowąorazstylistyczno-kompozycyjną,wobrębiektórychtoobszarówdająsię
1W.Chlebda,Biblizmyjęzykarosyjskiego.Koncepcjeopisuleksykograficznego,[w:]Bibliawlitera-
turzeifolklorzenarodówsłowiańskich,red.R.Łużny,D.Piwowarska,Kraków1998,s.17.Osobneuwagi
odnośniedodotychczasowychpróbdefiniowaniapojęciabiblizmuijegorelacjiwzględeminnych
terminówpokrewnych,wielkościrodzimegokorpusutegotypujednostekorazsposobówichtakso-
nomiipoświęciłemwpracyFrazeologiabiblijnawjęzykupolskim,Kraków2001,s.29-32,przywołując
takżepodstawowąwtymzakresieliteraturęprzedmiotową.
21
