Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wdośćzgodnejopiniibadaczydodatkowym,wręczprymarnymczyn-
nikiemuzasadniającymodróżnieniecechiwyznacznikówtradycyjnegostylu
biblijnegoodjegonowszychwyróżnikówjestprzedewszystkimfaktistnienia
szczególnychdoświadczeń,jakimpodlegałpolskijęzykreligijnyzasprawą
wielowiekowejobecnościwroliniemalkanonicznegodlakatolikówwPolsce
PismaŚwiętegowprzekładzieks.JakubaWujka.Wprocesiewykształcaniasię
iutrwalaniaswoistychcechjęzykowychpolszczyznybiblijnejbyłotozjawisko
opierwszorzędnymznaczeniu.Aleteżnosinasobieznamionapewnychuprosz-
czeńsąd,iżrolaBibliiWujkanatympolubyłacałkowiciewyłączna.Nietylko
dlaporządkutrzebaprzypomnieć,iżWujkowepracenadtłumaczeniemPisma
Świętegostanowiąnietylepoczątek,ilewzasadziezwieńczeniestaropolskiej
tradycjiprzekładowej,którawsamymtylkoXVIwiekuprzyniosłaczterypełne
przekładyBiblii,będącewgłównejmierzerezultatemmiędzywyznaniowejry-
walizacjinatympolukatolikówiprotestantów.Mimokonfesyjnejniechęci,jaką
jezuitazWągrowcażywiłwobecswoichinnowierczychpoprzednikównaniwie
przekładowo-biblijnej,udziałutychże„przedwujkowych”tłumaczeńwdojrze-
waniupolskiegojęzykabiblijnegoniesposóbpominąć,takjakniemożnanie
docenićrywalizującejprzezkilkawiekówwtymobszarzeztekstemWujkowym
protestanckiejBibliigdańskiejzpoczątkuXVIIwieku.Cowięcej,jakpokazują
dotychczasowebadaniawstępne,wielecechiwalorówWujkowegowarsztatu
translatorskiegoijęzykowegoznalazłokontynuacjęwtekściegdańskim7.
Wszystkotojednakniezmieniazasadniczopowszechnegoimającegoswoje
faktyczneuzasadnieniesądu,iżtradycyjnychcechpolszczyznybiblijnejupatry-
waćnależywtłumaczeniuks.JakubaWujkawkształcie,jakinadanotemuprze-
kładowiwwydaniupełnymBibliizroku1599.Podkreślenie,iżmowajestotym
właśniewydaniu,bynajmniejniewiążesiętylkozfaktograficznymporządkiem,
leczsłużyprzypomnieniudobrzeznanegofaktuodalekoidącychimplikacjach
filologicznych,jakimbyłoocenzurowanieprzeztzw.KomisjęPięciuprzekładu
ks.Wujka.PracaowejKomisjipolegała,jakwiadomo,nadośćniewolniczym
„uzgodnieniu”autorskiejwersjiWujkowejzłacińskimtekstemHieronimowej
Wulgaty,cozkoleiwoczywistysposóbrzutowałonaznacznyudziałwrodzi-
mychzasobachtradycyjnychbiblizmówcechjęzykałacińskiego,widocznychza-
równonapłaszczyźnieleksykalnej,stałychpołączeńwyrazowych,jakteżtypo-
wychschematówskładniowych.Takdalekoposuniętawiernośćkanonicznemu
tekstowiłacińskiemu,zjakąmamydoczynieniawpełnymwydaniuBibliiWujka,
niezamykałajednakżedrogitranspozycjinagruntpolszczyznywielucechjęzy-
kówbiblijnych,którenaprawachreplikjęzykowychwdużejilościznalazłysię
wtekścieHieronimowym.Takimwięcsposobemwrepertuarzetradycyjnych
konstantstylowychpolszczyznybiblijnejmożnaupatrywaćzarównoobecności
cechprymarnych,łączącychjązoryginalnymstylembiblijnym,obokelemen-
tówwtórnychorodowodziegłówniełacińskim(Wulgata).Wtymdrugimtypie
zjawiskwidziećnależytakżetakiewyznaczniki,którezasprawąszczególnej
7
Napowinowactwawarstwyjęzykowo-stylistycznejobydwuprzekładówjakojedna
zpierwszychzwróciłauwagęM.KossowskawklasycznejjużdziśmonografiiBibliawjęzykupolskim,
t.2,Poznań1968,s.93inast.Por.takżenatentemat:S.Koziara,RolaBibliiGdańskiejwkształtowaniu
stylowejodrębnościpolszczyznybiblijnej,„MyślProtestancka”2002,nr3-4,s.69-80;B.Matuszczyk,
BibliaGdańska(1632)wobecwzorcapolskiegostylubiblijnego,„MyślProtestancka”2002,nr3-4,s.81-86.
23
