Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nejwyodrębniłysięzarównospośródpozostałych,nienacechowanych
składnikówtekstów,jakimisąrodzimeprzekładybiblijne,jakteżsytuująsię
wopozycjidozespołówcechwłaściwychinnymodmianomstylowym.Należy
jednakzwrócićuwagęnapewnąodmiennośćprocesuwyodrębnianiasiękonstant
stylowychwobszarzetekstówbiblijnych,którywodróżnieniuodpozostałych
stylówfunkcjonalnychnieopierasięnaprostymmechanizmieprzeobrażania
sięnaprawachwyborucechimożliwościsystemowychjęzykawindywidualne
właściwościdanegotekstu21.Odmiennośćtawynikachociażbyzfaktuwielora-
kich,jakjużwspomniano,źródełpochodzeniawyznacznikówstylowychpolsz-
czyznybiblijnej,wktórychudziałmającechyjęzykówbiblijnychikanoniczna
rolałacińskiejWulgatyobokwłaściwościjęzykapolskiegoorazspecyficznych
czynników,jakiezłożyłysięnarodzimątradycjęprzekładową(np.wyróżniająca
pozycjaniektórychtłumaczeń-BibliaWujka,Bibliagdańska)22.
Zpunktuwidzenianormatywnegozbiórokreślonychkonstantstylowych
wperspektywieichtekstowychrealizacjideterminujewsposóbnaturalnyodróż-
nienieforminwariantnych,tj.ustabilizowanychformalnieorazseman-
tyczniejednostekprzyjmującychpozycjęhasłową,odichtekstowychpostaci
wariantywnych23.Wtymtypierelacjiformieinwariantnejprzynależytym
samympozycjajednostkinormatywnej,względemktórejoceniaćnależystatus
poszczególnychformtekstowych.Tezaśreprezentowaćmogąbądźtopostać
zgodnązjednostkąinwariantną,bądźteżwzględemniejinnowacyjną.
Rodzajoddaleniadanejjednostkiwariantywnejodpostaciinwariantnejdecyduje
zkoleiocharakterzesamegoprocesuinnowacyjnego,skaliodchyleniawzględem
normywłaściwejdanemusystemowijęzyka(normagramatyczna,leksykalna,
składniowa,frazeologiczna)albowzględemprzyjętegoihonorowanegowda-
nejspołecznościzwyczajujęzykowego(normauzualna).Wskazanienaobydwa
odniesienianormatywne(systemoweiuzualne)stajesięszczególnieważneprzy
ocenietychelementówjęzykowych,któreskładająsięnazespółtradycyjnych
biblizmów.Specyfikabowiemtegorodzajuformjęzykowych,jakimisąchociaż-
byjednostkiotypiefrazeologizmów,formułczyteżfrazsentencjonalnych,zna-
turyswejmożewchodzićwkonfliktzewspółczesnąnormąjęzykową.Dzieje
siętakzuwaginaosobliwości(np.leksykalne,gramatyczne,składniowe),jakie
towarzysząwielujednostkomtworzącymspetryfikowanezasobypolszczyzny.
Koniecznewięcwtakimwypadkustajesięodwołaniedokryteriównormatyw-
nościodnoszącychsięnietylkodowspółczesnychregułpoprawnościjęzykowej,
lecztakżedonormwyznaczanychisankcjonowanychwdrodzezwyczajuiprzy-
21Mowawtymwypadkuojednejzprzyjętychwstylistyceteoriiwyodrębniasięstylu,od-
wołującejsiędomechanizmutekstowego„wyboru”nacechowanychjednostekjęzykaspomiędzy
różnychjegoformimożliwościsystemowych,por.T.Skubalanka,Historycznastylistykajęzykapolskie-
go.Przekroje,Wrocław1984,s.10-11.
22Niecoszerzejnatematowychspecyficznychuwarunkowaństylowychpolszczyznybiblij-
nejpiszęwcytowanymjużuprzednioartykulePolszczyznabiblijnawposzukiwaniuwzorcastylowego,
op.cit.,s.27-30.
23Przyjętawniniejszejpracyperspektywaopisubadanegomateriałuwyznaczatakżeokre-
ślonytyprozumieniapojęciainwariantuorazwariantu,którenależądowielorakodefiniowanych
terminówwjęzykoznawstwie,zrówniedyskusyjnymichujmowaniemwkontekściebadańnad
konwencjonalnymijednostkamijęzyka,por.m.in.zbiórpracnatentematzawartychwtomieStałość
izmiennośćzwiązkówfrazeologicznych,red.A.M.Lewicki,Lublin1982.
28
