Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
świętyTomaszzAkwinu,Traktatosprawiedliwości
nika,żetedwieformyetycznejwartościowościlubbyciakimśdobrymnie
zesobątożsame,skorojednąmożnaposiadaćbezdrugiej.
Przedstawiającwłasnestanowiskowrozważanejsprawie,Tomasz
zAkwinuzauważanajpierw,żeoczymśogólnym(generale)mówisię
wdwóchznaczeniach.Wpierwszymznichcośmożebyćogólnewpo-
rządkuorzekania(perpraedicationem),czylijakorodzaj,któryorze-
kasięonależącychdoniegogatunkach,takjaknaprzykładrodzajnzwierzę”
jestorzekanyogatunkachnczłowiek”
,nkoń”itp.TomaszzAkwinutwierdzi,
żeto,cojestwtymsensieogólnemusibyćwistocietożsamezgatunkami,
któredoniegonależą,majączapewnenamyślialboogółtychgatunków,
alboczęściowątożsamośćistotykażdegoznichorazistotynadrzędnegoro-
dzaju.Winnymznaczeniumożnamówićoczymśogólnymwporządku
oddziaływania(secundumvirtutem),takjakpowszechnaprzyczyna
jestogólnawstosunkudowszystkichjejskutków;to,cojestwtymsensie
ogólneniemusibyćwistocietożsameztym,wobecczegojestonoogólne,
ponieważistotaprzyczynyijejskutkówjestróżna.-Otóżsprawiedliwość
prawnajestwedługTomaszacnotąogólnąwłaśniewtymdrugimznacze-
niu,nzewzględunato,żekierujeaktywszystkichcnótdoswojegocelu,
corównasięporuszaniuwszystkichinnychcnótmocąswojegorozkazu”
(q.58a.6co.).Wsamejswojejistociejestonajednakcnotąszczególnego
gatunku,zewzględunato,żeposiadaswoistycelczyteżprzedmiot,którym
jestdobrowspólne.
Odróżniającwtensposóbsprawiedliwośćprawnąjakocnotęogólną
odcnotywogóle,TomaszzAkwinunieodrzucajednakbezwzględnie
tezyArystotelesa,którazdajesięutożsamiaćtecnoty.Arystotelesowską
identyfikacjędasięjegozdaniemutrzymać,jeżelisprawiedliwośćprawną
rozumiesięniejakocnotęogólną,leczjakopewienaspektkażdejposzcze-
gólnejcnoty.Każdaztychcnót,regulującychuczuciaidziałaniawpewnej
sferzeżycia,wymagabowiemnietylkowłaściwegotroszczeniasięowłasne
dobro,lecztakżenależytegopostępowaniawstosunkudoinnych,tak
zewzględunatendrugiobszarjejzastosowań,któryjesttakżezakresem
interesującymprawo,możebyćrównieżokreślanajakoiustitialegalis.Tak
rozumianasprawiedliwośćprawnajestistotnieidentycznazwszelkącnotą,
różniącsięodtejdrugiejjedyniemyślowo.