Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Sprawiedliwośćwróżnychwymiarachwiedzynaukowej
nawczejosobapokrzywdzonapowinnacośzyskać,abysprawcamógłcośstra-
cił.Wtakimznaczeniusprawiedliwośćnależyrozumiećjakorównośćosiąganą
dziękiwyrównaniupowstałejzależności,poprzezzrównoważeniezyskówistrat.
Sprawiedliwośćwyrównawczasprowadzasiędorozdzieleniakar,rozumianych
wkategoriiodwetuzłemzazłoiniesprawiedliwościąnaniesprawiedliwość(Ary-
stoteles,2011).Sędziauwzględniaprzytymzasadęrównościwszystkichstron
uczestniczącychwkonflikcieikoncentrujesięnazaistniałymproblemie(Z.Pań-
puch,2009).13
Wsprawiedliwościwyrównawczejdążysiędo„równejodpłatyizapłaty”.
Zpunktuwidzeniaprowadzonychrozważańbardziejinteresującyjestpogląd
dotyczącystosunkówniezależnychodwoliludzi.Stałsięonbowiempodstawą
sformułowaniazasadyrównegotraktowaniajednostekprzezprawoorazuzna-
niabezstronnościsądów.Regułysprawiedliwościwyrównawczejuzasadnionesą
wkontekścieprocesuzadośćuczynieniawkonflikcieprawnym.Arystotelestwier-
dził,żekaratraktowanajakoodwetstanowiwypaczonąformęsprawiedliwości.
Akceptowałwięcpojednaniestronkonfliktuiposzukiwanierozwiązania,które
przywróciłobypierwotnystan(Z.Pańpuch,2009).
Sprawiedliwośćrozdzielcza(dystrybutywna)odnosisięprzedewszystkim
dopodziałudóbriobowiązkówmiędzyokreślonymiosobamiwmyślpewnego
kryterium.WedługArystotelesa(2002,2011)powinnajestanowićzasadapropor-
cjonalności,wktórejniemamiejscanaegalitaryzm,aledopuszczasięmożliwość
wyróżnianiajednostekzewzględunaichcechyindywidualne.
Wyjaśniającsenssprawiedliwościrozdzielczej,należyodnieśćsiędostron,
przedmiotuikryteriumpodziału.Stronamisąosobyskonfliktowaneorazprzed-
stawicieleorganupaństwowego(sąd),którzyustalająobowiązującekryterium
podziałudóbrmaterialnych.Takisposóbtraktowaniasprawiedliwościcharaktery-
stycznyjestdlajejwymiaruretrybutywnego,wktórymkonfliktysąrozstrzygane.
Niemożnajejnatomiastodnieśćdozasadsprawiedliwościnaprawczej,zgodnie
zktórymiwkonflikcieuczestniczypośrednikspozasądu,pomagającystronom
wrozwiązaniugo.Przedmiotkonfliktuniezawszedotyczydóbrmaterialnych.
Wujęciuarystotelesowskimrozwiązaniekonfliktuzgodniezpowyższymizało-
żeniaminależałobyzdefiniowaćjakoniesprawiedliwośćiwyrządzaniekrzywdy
podmiotom,zczymtrudnosięzgodzić.
13Krytykujączałożeniasprawiedliwościwyrównawczej,równocześnienależyodrzucićpo-
glądoskutecznościkar.Czywobectegosłusznemożebyćstosowanieśrodkówkarnychwobec
dzieci(nieletnich)?Karakryminalna,czylikarazaprzestępstwo,jesttoprzewidzianaustawąujem-
nareakcjaorganówpaństwanaprzestępstwo,wyrażającadezaprobatęwobecczynuijegosprawcy.
Stanowionanajostrzejsząformęprzymusupaństwowego.Treściąkarykryminalnejjestdolegli-
wośćwyrażającasięwpozbawieniulubograniczeniudóbrprawnychsprawcyprzestępstwa(np.
wolności,godności)(M.Korcyl-Wolska,2001;KonstytucjaRP,2001).Jużzdefinicjikarykrymi-
nalnejwynika,żeniejestonaodpowiedniadlamłodegoczłowieka,któryniepotrafiłwewłaściwy
sposóbzaspokoićswoichpotrzeb.
