Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
Sprawiedliwośćwróżnychwymiarachwiedzynaukowej
Wedługfilozofa,władzapaństwowajestzobligowanadozaspokajaniapo-
trzebspołecznychipsychicznychobywateliorazwskazaniapewnegostałegore-
pertuarunormprawnych.Dążydoznoszeniaróżnicmiędzyprawemintuicyjnym,
aprawemstanowionym.Niemożejednakonawkraczaćwdziałaniapsychiki
prawnejludzi(L.Petrażycki,1985).
Podobnie,jaksamąmoralność,traktowałsprawiedliwośćjakoprzeżycie
psychiczne,oznaczającerównośćwpodzialedóbr.Wiązałjąznormamipraw-
nymiorazstosunkiemczłowiekadonich.Woderwaniuodprzepisówprawnych
sprawiedliwośćjestpowszechna,aleniejednolicieodbieranaprzezróżnegrupy
społeczne(L.Petrażycki,1959,1960).
GłównymwalorempoglądówL.Petrażyckiegojestpodkreśleniewycho-
wawczegoaspektuprawa,którywspółcześniecorazczęściejjestpomijanyilek-
ceważony.Oddziaływaniaresocjalizacyjnedominowanesąprzezobowiązujące
aktynormatywne.Filozofzwracarównieżuwagęnakoniecznośćsceptycznego
podejściadoprzepisówprawnych,traktowanychjakojedynyobligatoryjnyczyn-
nik,uwzględnianywrozstrzyganiukonfliktówprawnych.Dajetoprzestrzeńna
ujmowaniekonfliktównapłaszczyźniepodmiotowej,wktórejjestmiejscena
,,błądjednostki”.18
Podsumowującprowadzonerozważanianadfilozoficznympodejściemdo
sprawiedliwości,nasuwasiępewnarefleksja.Najbardziejkorzystnejestrówno-
ważeniewolnościzrównością.Wzależnościodsytuacjiczasaminależykorzy-
staćzwiększejdawkiwolności,abyinnymrazembazowaćnarówności.Najlepiej
jestzachowaćtzw.złotyśrodek:,,Byćwolnym,cenićwolnośćinnych,traktować
innychnarówniioczekiwaćtakiegotraktowaniadlasiebie”.Trudno,zatemnie
zgodzićsięzpoglądemS.Kowalczyka(1998),żesprawiedliwośćstanowispraw-
nośćrozumuiwoli,którajestutrwalanawtokupracynadswoimwymiarem
funkcjonowaniamoralnego.
Wnurciefilozoficznychrozważańnadsprawiedliwościąistotnejestdookre-
śleniejej.Trudnoanalizowaćjąwoderwaniuodpewnegokontekstu.Ospra-
wiedliwościmożnaprzecieżmówićwaspekciemiędzypokoleniowym,indy-
widualnym,politycznym,moralnym(W.Beckerman,J.Pasek,2001),karnym,
administracyjnym,konstytucyjnym,itp.(R.G.Teitel,2001).Pomimożeczęsto
jestonawypaczanawkonkretnychdziałaniachjednostek,tonadalpozostajetym,
doczegowartodążyć.Filozofowiepróbująujmowaćsprawiedliwośćwkatego-
riachobiektywnych.Wedługnichcośjestsprawiedliwelubnie.Częstopomijają
jednakjejwymiarsubiektywny.To,codlajednegoznasjestsprawiedliwe,dla
drugiego-niesprawiedliwe.Uwzględnianieodczućposzczególnychpodmiotów
niesiezesobązagrożeniewpostacipodkreślaniawpoczuciusprawiedliwości
18BardziejszczegółowerozważanianatematpoglądówL.PetrażyckiegoCzytelnikodnajdzie
winteresującymartykuleM.Kik,2006,s.52-60.
