Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Sprawiedliwośćwróżnychwymiarachwiedzynaukowej
rozwijaniupewnychkompetencjizmniejszającychprawdopodobieństwouczest-
niczeniawróżnychrodzajachkonfliktów(funkcjaprofilaktyczna).
1.2.Filozoficznaperspektywasprawiedliwości
Wjęzykupotocznymtermin,,sprawiedliwość”funkcjonujewróżnychaspek-
tachsemantycznych.Niedasięgojednakoderwaćodpłaszczyznyfilozoficz-
nej.ZgodniezpodziałemdziejówmyślifilozoficznejJ.Filka(2003),wyróżnia
sięokresstarożytny,nowożytnyiwspółczesny,którewynikająjednezdrugich.
Wstarożytnościdominowałatzw.filozofiaobiektywności,wktórejistotęstano-
wiłrozumidociekanieprawdy.Wepocenowożytnej,naciskzostałpołożonyna
wolnośćczłowieka(filozofiasubiektywności).Natomiastwspółczesnepoglądy
filozoficzneczęstonawiązujądoprocesuprzejmowaniaodpowiedzialnościOma-
wiajączagadnieniazwiązanezesprawiedliwością,uwagęskupiononastarożytnej
myślifilozoficznej,któraznalazłaswojeodbiciewaktualnychtezachnaukowych.
Odwołanosiędonajbardziejznaczącychpoglądówfilozoficznych,mających
odzwierciedleniewsposobieujmowaniasprawiedliwościzpunktuwidzeniare-
trybucjiirestytucji.Trudnojednakmówićoteoriachsprawiedliwości,gdyżjak
twierdziZ.Ziembiński(1992,1996),mamydoczynieniawyłączniezdoktrynami
nawiązującymidoformsprawiedliwości.
Wśródstarożytnychmyślicielinaszczególnąuwagęzasługują:M.T.Cycero,
PlatoniArystoteles.
M.T.Cycero(1960)wiązałsprawiedliwośćzprzestrzeganiemprawrozumu
orazroztropnością,męstwemipowściągliwością.Wsprawiedliwościpodkreśla
zgodnośćpostępowaniazaktaminormatywnymi.Wyróżniaonsprawiedliwość
duchowąiodzwierciedlonąwzachowaniu.Pierwszaznich,,Poleganażywieniu
stałejiniezmiennejwoliposiadaniawszystkiego,conależysięnapodstawiepra-
waizasługorazpowstrzymywaniusięodżądaniadlasiebieczegokolwiekponad
to”(M.T.Cyceroza:A.Plisecka,2002,s.135).Dotyczyonakażdegoczłowieka
inadajemuokreśloneprawa.Drugirodzajsprawiedliwościodnosisięwyłącz-
niedoosóbrządzącychpaństwem,wdziałaniachktórychpowinnabyćwidoczna
sprawiedliwość,przejawiającasięwłaściwymzarządzaniemkaramiinagrodami
wżyciupublicznym(A.Plisecka,2002).Tenobiektywistycznysposóbujmowa-
niasprawiedliwościbudzizastrzeżeniawkontekścieindywidualnościczłowieka.
Sugerujeontakże,żeosobypokrzywdzone,odstępującodwymierzeniakarydla
sprawcy,postępująniesprawiedliwie.Niesposóbzgodzićsięztakimpoglądem.
Przeciwnie,takie,,przebaczające”zachowanieofiarynależytraktowaćjakopro-
społeczne,nacechowanetakimiprzymiotamiczłowieczeństwa,jak:wybaczenie,
miłośćiwiarawczłowieka.PodejścieprezentowaneprzezM.T.Cycerostanowi
bazędlaparadygmatusprawiedliwościretrybutywnej.Zgodnieznimkażdykon-
