Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Substratytożsamościkulturowej.Studiumkulturyprotorumuńskiej
17
doXXwiekun.e.OtwartycharakterMołdawiiiWołoszczyzny,tworzącychswoi-
stebramywgłąbEuropy,przyciągakolejnefalenajeźdźcówzPółnocyizestepów
nadczarnomorskich.Totakżebyłważnyczynnikwzmacniającypozycjęmężczyzn
wspołeczeństwie.Wojnazczasemtracicharakterobronny,wyprawyiłupynanich
zdobytestająsiępodstawąprestiżuibogactwa,aumiejętnościwojennewysokoce-
nionymprzymiotem.Wyprawywojennewzmacniająrównieżpotencjałgospodarczy
wspólnotjakocałości,zagarniętawwyprawachludnośćobcoplemiennastanowinie-
wolnicząsiłęrobocząwykorzystywanąwrolnictwieizapewnewkopalniach,gdzie
warunkipracybyływyjątkowociężkie.
WrazzpojawieniemsiękulturyNouawyraźnejzmianieulegaornamentyka.
Wzdobnictwiebroniinarzędziprzeważająrysunkigeometryczne.Nieoznaczato,
żeniemasztukifiguralnej,aleprzedstawienialudziizwierzątwystępujądośćrzad-
ko.Zachodziteżwyraźnazmianawobyczajachpogrzebowych.Wmiejscepochów-
kówziemnychupowszechniasięzwyczajpaleniaciał(kulturaGirla).Składaniewraz
zurnamiofiardlazmarłychwskazujenarozwójformreligiiuznającychistnienie
życiapozagrobowegowformieczystoduchowejwobecspopieleniaciał.Skoroskła-
danoobiatydlazmarłych,toduszestanowiłyzapewneważnyczynniktożsamości
plemiennej,akultprzodkówtworzyłczynnikkonstytutywnywielkiejrodziny,awięc
rodzinywielopokoleniowejzewszystkimijejrozgałęzieniami.Wreligiidominuje
kultsiłnatury,przyczymsłońcewyraźniewysuwasięnaczołotegopanteonu.Nadal
ważnąrolęwwierzeniachodgrywakultpłodności,atakżemagiawojennasłużąca
unieszkodliwieniuwroga,pozbawieniugosiłfizycznych,abyćmożewoliwalki.
KulturęNouauznaćnależyzapierwsząkulturęindoeuropejskąnaziemiachrumuń-
skich.Jejprzedstawicieleposługiwalisięzapewnejęzykiemzgrupysatem.Być
możetowtedywłaśniezarysowałsiępodziałnagrupyiliryjskąitracką,chociażnie
mabezpośrednichdowodówtegoprocesu14.
Wokresiehalsztackim,przypadającymnaziemiachrumuńskichnalata1200–800
p.n.e.,pojawiająsięimportyżelaza.Ichpochodzenieidrogidocieranianiesąjasne.
Wśróduczonychścierająsięróżnehipotezyodużymstopniusprzeczności,mówisię
międzyinnymioAlpach,południowychBałkanach,anawetKaukazie.Droga,ale
iszczególniecenionabyłabrońżelaznagórującaswymiwłaściwościaminadbronią
zbrązu.Zabrońżelaznąpłaconowydobywanąwcorazwiększychilościachsolą.Ipo-
dobniejakwprzypadkubrązumieszkańcyziemrumuńskichopanowujątechnikęwy-
topużelazawtemperaturzeprzekraczającej1500stopniCelsjusza.KulturaBasarabi,
występującawIXiVIIIwiekup.n.e.,należyjużwpełnidoepokiżelaza.Istnieje
szeregprzesłanekwskazującychnazmianęcharakteruetnicznegotychziem.Mimo
pewnychcechkontynuacjizokresuNouawystępująteżcechy,któreświadczyćmogą
opojawieniusięnowejgrupydominującej,jużowyraźnejstepowejgenezie.Widoczny
jestdośćwyraźnyprocesograniczenia,czyteżzaniechaniauprawnarzeczgospodarki
pasterskiej.Koń,którydotądpełniłgłównierolęzwierzęciapociągowego,stajesię
wierzchowcem,copociągazasobązmianępreferencjicechgenetycznych.Wzoremin-
nychludówważnemiejscewsystemiemilitarnymzaczynająodgrywaćwozybojowe.
Byłatobrońniezwykledroga,wymagającaodwoźnicówiłucznikówdużychumiejęt-
14J.Demel,op.cit.,s.31.
