Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
RozdziałI.Językjakosystemznaków
atymsamymodkrywaćjejnajgłębszetajemnice.GiordanoBruno,szesna-
stowiecznyfilozof,duchownyi…heretyk,stwierdziłnawet,żehieroglifysą
językiembogów.Zbiegiemczasuokazałosię,żehieroglifyużywanebyłyprzez
Egipcjanwcharakterzeznakówfonetycznych-nieoznaczałydefactookreślo-
nychprzedmiotów,alewłaśniedźwięki,tymsamymichfunkcjazbliżonabyła
dofunkcjiużywanychwspółcześnieliteralfabetu.Wceluilustracjipowiedz-
mywięc,żeptakoznaczałdźwiękna”
,nogazaśnb”itd.
Współczesnejęzykinieroszcząjużsobiepretensjidomiananjęzykabogów”
.
Jakwyżejpowiedzieliśmy,znakijęzykowefunkcjonującewramachtychjęzy-
kówdorzeczywistościpozajęzykowejodnosząsiętylkopośrednio.Niewątpli-
wiezkażdymznakiemjęzykowymzwiązanejestokreśloneznaczenie.Czym
jednakjestsamonznaczenie”
,jakjerozumieć?
asocjacjonizm
językowy
znaczeniejako
konotacja
teoriaintencji
znaczeniowej
Terminnznaczenie”możnarozumiećnawielesposobów,tuwspomnimytylko
czteryznich.Zgodniezteoriąasocjacjonistycznąznaczenieokreślonegowy-
razu(znakujęzykowego)totyle,cowyobrażenie(przedstawienie,idea)tego,
doczegowyraztensięodnosi.Znaczeniemnpsa”będziewięcjegowyobraże-
nie,nfiliżanki”-wyobrażenietegowłaśnieprzedmiotuitd.Zgodniezesłowa-
miJohnaLocke’anprzezustawicznepowtarzaniepowstajetakścisłepowiązanie
międzyokreślonymidźwiękamiiodpowiadającymiimideami,żenazwy,sko-
rotylkosięjeusłyszy,prawietaksamoszybkowywołująpewneidee,jakgdy-
byfaktyczniepobudzałyzmysłytewłaśnierzeczy,którezdolnesąjewywołać”19.
Mówiącoznaczeniu,częstomasięnamyślitzw.konotację.Okonotacjimowa
będziejeszczewdalszejczęścipodręcznika,wtymmiejscuograniczymysię
dozasygnalizowania,żezgodnieztymujęciem,wsytuacjigdywypowiadamy
jakąśnazwę,np.nsamochód”
,przedstawiamysobietecechy,któresąwłaściwe
właśniedlasamochodów,cechy,zapomocąktórychmoglibyśmyscharaktery-
zowaćdowolnysamochóditylkosamochód.Gdybyśmywięcchcielipodać
cechy,któreodnosząsiędowszystkichsamochodów,wskazalibyśmyzapewne
cechębyciapojazdemsilnikowym,cechębyciapojazdemprzeznaczonymdo
przewozuosóblubładunków,określonąkonstrukcjęitp.
Teoriaintencjiznaczeniowejgłosi,żeznakjęzykowyzeswejnaturykieruje
myśldotego,doczegosięodnosi.Owaintencjonalnośćwiążesięzresztą
zwiększościąaktówpsychicznych-przeżywającjakikolwiekaktpsychiczny,
zawszejesteśmyskierowanikuczemuś,np.kochamykogoślubcoś,nienawi-
dzimykogoślubczegoś,spostrzegamycoś,marzymyoczymśitd.Każdorazo-
woaktpsychicznyskierowanyjestkuczemuś.Podobniejestwsytuacji,gdy
rozumiemyjakiśznakjęzykowy-automatyczniekierujemysiękuczemuś,co
19J.Locke,Rozważaniadotyczącerozumuludzkiego,t.2,Warszawa1955,ks.3,rozdz.2§6.
