Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
polszczyzny,niekiedynawetwyprzedzającdziewiętnastowieczną
świadomośćjęzykową.Dowodemtegosązabiegiówczesnych
wydawców,którzynp.zamiastformgramatycznychużywanych
przezkomediopisarzawprowadzaliformystarsze.Byłotozatem
dostosowywanieFredrowskiegojęzykadonormy
dziewiętnastowiecznej,zacieraniejegonowoczesności
iprekursorstwa,„uwstecznienie”.
Charakterystykajęzykowabohaterów.Funkcjęjęzykajako
narzędziapozwalającegozindywidualizowaćpostaciodkryła
iszerokozaczęłastosowaćdopieroliteraturaromantyczna.Fredro–
ijesttoznaczącacechajegopisarstwa–przywiązywałrównieżdużą
wagędoindywidualizującychwalorówmowy,dlategokażdy
zbohaterówjegokomediimówitakimjęzykiem,którygoosobniczo
charakteryzuje,takżewaspekciepsychicznymipsychologicznym.
Wartowskazaćnp.wkomediiMążiżonaznudzone,zimne,pełne
zniecierpliwieniauwagiadresowaneprzezWacławadożonyElwiry
iporównaćjezzaczepkamikierowanymidopokojówkiJustysi–
nacechowanymifrywolnościąierotyzmem.Podobniejestteż
zElwirą,którejegzaltacjęwidaćwtedy,gdypiszeonalubrozmawia
zeswymkochankiemAlfredem.Jakżeinaczejmówiąnp.omiłości
KlaraiAnielazeŚlubówpanieńskichczypokrewnaimduchowo
HelenazPanaJowialskiego,kolejnaofiararomansowych„lektur
zbójeckich”–jeślibyjeporównaćnp.zchłodnymiuwagami
bohaterkiobrazkaTeraz,kiedyzamykażelaznąszafę.Jakżeróżnią
siępłaczliwe,sentymentalno-werterycznewypowiedziAlbina
oddynamicznych,kpiącychkwestiiGustawa.Ztradycji
staropolskiej,m.in.latynizmówimakaronizmów,korzystajądwaj
antagoniści:RaptusiewicziMilczek.Inaczejmówiprostoduszny
i„poziomy”Janusz,któryma„dobrąwieś”,jeszczeinaczej
oficerowiezDamihuzarówczymegaloman,głównybohater
Wielkiegoczłowiekadomałychinteresów,równienieudacznyrycerz
gospodarkikapitalistycznej,jakiprotektorwszystkichoraz
wszystkiego,który„mówizwolna,poważnie,zawszetajemniczo”.
GuciaiLudmira„magnetyzmjęzykowy”.Szczególnieciekawe
podwzględemjęzykowymsąwypowiedzitrzpiotowategoGustawa
zeŚlubówpanieńskichiliterataLudmirazPana
Jowialskiego,którzydostrzegająwpełniizarazemwykorzystują
możliwościtkwiącewjęzykuorazstylistyce.Potrafiąprawie
„magnetycznie”dostosowaćsięnapłaszczyźniejęzykowo-
