Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
asporządzonyprzezsiebietestamentopatrywaładnotacją:„Pisałem
ósmegoczerwca1664wodrzykońskimzamku”.Zatemiczas,
imiejsceakcjirównieżbyłyodmienne.OstatecznieFredro
zlokalizowałakcjęwzamkuleżącymwmiejscubliżej
nieokreślonym,aczasprzesunąłwokolice1815roku.Dziękitemu
komediazhistorycznejstałasięwspółczesną.Wostatniejfazie
pojawiłsięsłynnydodzisiajDyndalski,atakżekwestiaCześnika
„Znaproporcją,mociumpanie!”,bezktórejdzisiajpoprostunie
wyobrażamysobietegoutworu.
WzwiązkuzWielkimczłowiekiemdomałychinteresówwarto
przywołaćistotnąkonstatacjęFredry:„Wszystkiesztuki
dramatycznefrancuskiemająogólnąnazwękomedii.Niemcy
wyróżniają«Schauspiel»i«Lustspiel»,ibardzosłusznie.
Przyjąłbymwięctakżeróżnicę–ipisałbym:Komediaserio
(Schauspiel),komedia(Lustspiel)”(PW,t.7,s.376).Uwaga
tapotwierdzapogłębionąrefleksjęautoranadsztuką
komediopisarską,ponadtojestwyrazemjegoartystyczno-ideowych
poszukiwańieksperymentów,oczymbyłamowajużwcześniej.
OgeneziejednoaktówkiŚwieczkazgasłanicniewiadomo.
NatomiastkonceptsztukiTerazodnajdujemywZapiskach
starucha.Jesttamnastępującyzapis:„Teraz,obrazek.–
Materializm,lekkomyślność,zawistna,bezwzględnaagitacja
ilenistwo,chwiejnaapatia–totrądnaszegospołeczeństwa”
(PW,t.13,cz.1,s.264).Wesencjonalnejwięcpostacizawierasię
tujejideaprzewodnia.Praktycznymaterializmzawładnął
wszystkimisferamiludzkiegożycia,nawetnajbardziej
uduchowioną.Dopowiedzmyzaautora:teraz,czyliporoku1861
wGalicji,gdynowakonstytucjapozwoliłakapitalizmowirozwinąć
sięzcałąmocąiuczyniłazeńwszechogarniającąsiłę.
Cenzura.WXIXwiekuwspółtwórcąpolskiejkulturybyła–
niestety–cenzura.Różnawróżnychzaborach,alezawszekrępująca
swobodęwypowiedziiantypolska.TwórczośćFredryspotykałasię
wtedyczęstozpodwójną,anawetpotrójnąkontrolą,nietylko
austriacką,lecztakżepruskączyrosyjską.Kiedyjegokomedie
miałybyćgranenasceniewarszawskiejidrukowanenaterenie
Kongresówki,musiałyprzejść,podobniejakwpozostałych
zaborach,przezcenzurę.ArtykułdziesiątyKonstytucji
wprowadzonejwKrólestwiePolskimw1815rokuznosiłją,ale
tylkoformalnie,gdyżwrzeczywistościfunkcjonowałaonanadal,
