Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
Kiedyw1584rokuzmarłJanKochanowski,zaczęłysięmnożyć
poetyckiepożegnania.Autorzynajważniejszychpoświęconych
mucykliżałobnychpoczytywalisięzauczniówipowierników
czarnoleskiegodziedzictwa,choćichstylistykabyławyraźnie
odmiennaodrenesansowegoklasycyzmu:zarównołacińskizbiór
StanisławaNiegoszewskiego(ok.1560/1565po1594),jak
ipolskojęzycznySebastianaFabianaKlonowica(ok.1545–1602)
zostałypodporządkowanepoetycemanierystycznej[1].Odcisnęłaona
piętnojużnapóźnejtwórczościautoraTrenów(którapodwzględem
stylistycznegowyrafinowaniaoraznakierowanianakonceptipuentę
wyraźnieodbiegaodjegowcześniejszychdzieł),alewpełnidoszła
dogłosuumłodszychpoetówXVIwieku.Najwybitniejszym
manierystąbyłMikołajSępSzarzyński(zm.1581),tworzącywtym
samymczasiecoKochanowski,apodobneźródłamiałyteżniewiele
późniejszeeksperymentywersyfikacyjneSebastiana
Grabowieckiego(ok.15401607).
Nasyceniewierszaefektownymifiguramimyśli,wahanie
iwieloznacznośćwpisanewdyskurspełenantytez,oksymoronów,
elips,inwersjiczyśmiałychprzerzutniskładałysięnajęzyk
umożliwiającyliterackieodwzorowaniekryzysuhumanistycznych
ideałówwczasachpóźnegorenesansu.Jednakże
zintelektualizowanapoezjamanierystówokazałasięzbyttrudna
izbythermetyczna,byzyskaćkontynuatorów.Rymy
Grabowieckiego(1590)iRytmySępa(1601)przeszłybezecha,nie
zapoczątkowującaninowegoprądu,aninowejepoki.
TymczasemnapoczątkuXVIIwiekupilniewypatrywanonastępcy
Kochanowskiego.Czarnoleskatwórczośćzastygławówczas
wkanonicznywzorzeczjegoelementówchętniekorzystano,ale
niemógłonnadążyćzaszybkozmieniającąsięrzeczywistością.
Potrzebnybyłautor,któryzaproponujeodmiennąwizjęświata,
inaczejsproblematyzowanąiprzedstawionązapomocąadekwatnej
składnipoetyckiej.Wpierwszychdekadachnowegostulecia
nakoryfeuszapolskiejpoezjipowszechnietypowanoHieronima
Morsztyna(ok.1581ok.1622).JedynieJanSzczęsnyHerburt
(1567–1616)zgłosiłwłasnegokandydata,KaspraMiaskowskiego
(1549–1622),którywjegooczachprzewyższałtwórcęTrenów
wspaniałymstylem,pełnymsłownegoprzepychuikwiecistej
ornamentyki[2].ZachowawczastylistykaMorsztynapozostawałapod