Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Onjej,lubgdysiękładzie,lubgdyzesnuwstaje,
Każepodoknyśpiewać,krzyczećwszałamaje.
Nazwę„serenada”przyswoipolskiejlirycedopieroJanAndrzej
Morsztyn;wczasachHieronimaformęokreślanojako„pieśń
nadobranoc”itoonjestpierwszymznanymznazwiskaautorem
utworówotakimcharakterze(cyklwierszyI85–92).
Przeszczepieniepołudniowejserenadydopółnocnegokraju,gdzie
jeszczeniedawnozoknaniemiłowano,oznaczałokonieczność
skrzyżowaniajejzbardziejzadomowionymigatunkami.Hieronim
Morsztynskorzystałwtymceluzhejnału,nawiązującego
dozawołanianocnychstróżówmiejskich:„Hejnałświta”.Pierwszy
wyzyskałjeartystycznieMikołajRej,przed1556rokiemukładając
tekstreligijnejpieśninajutrznię„Hejnałświta”naranepowstanie
(inc.„Hejnałświta,jużdzieńbiały”).Utwórcieszyłsiętakdużą
popularnością,żezapoczątkowałmelicznygatunek.Poeta
zRaciborskanadałmunoweoblicze,tworzącodmianęhejnału
podporządkowanątematycemiłosnej,wktórejzbiórpobudek
kierowanychdoprzedstawicieliróżnychstanówizawodówwieńczą
rozbudowaneprośbyadoratoradopannywpościeli.Spodpióra
Morsztynawyszłydwakurtuazyjneutworytegotypu,krótszy(I85)
idłuższy(I91),obadopełnionedodatkowymiwierszami,krótszy
epigramatemPo„Hejnale”dojednej(I86),dłuższyznacznie
mniejprzyzwoitąpieśniąNatoż(I92)[95].Tekstpierwszego
przechowałyodpisywczesnejredakcjiutworówpoety;dłuższy
Hejnał,kopiowanyrazemzpóźniejsząwersjąlirykówautora,
stanowićmiałukoronowaniecałegocyklu,korzystabowiem
zwiększościpomysłówpozostałychutworówdoniegonależących
(I85i87–88).
PonadtonacyklhejnałowyMorsztynaskładająsiędwiepieśni
nadzieńdobry(I85–86)idwienadobranoc(I87–88).Pierwsze
odwołująsiędotradycjizapoczątkowanejprzezstaroprowansalską
albę(pieśńkochankówwyrzekającychnazbytszybkiświt,któryich
rozdziela),drugiezaśbezpośredniodoserenady(która
wyewoluowałazestaroprowansalskiejsereny).Przyczymczęść
rozwiązań,jakchoćbyzarysowaniesytuacjilirycznejpoprzezopis
świtulubzmierzchuczyzdaniesięnałaskęadresata,zawdzięcza
poetazakorzenionymjużwpolskiejpoezjireligijnej,zarówno