Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
Tytułksiążkiprzedprzystąpieniemdozasadniczejtreściwymagaprzy-
najmniejuzasadnienia.Pojęciezmierzchumabowiemwieleznaczeń,czy
ściślejrzeczujmując,możnajeodnieśćdolicznychsytuacji,jakrównież
bardzoróżnychzdarzeń.Mówisięozmierzchudnia,zmierzchowejfazie
życia,zmierzchusystemuspołecznegoczypolitycznego,wreszcieozmierz-
chutakiejczyinnejideologii.Pytaniempodstawowymwponiższym
kontekściejestjednakkwestia,czytermin„zmierzch”możnaodnieśćdo
takiejkategoriipojęciowejirzeczywistej,jakimjestkontynent.Icowła-
ściwiemiałobytakiepojęcie,określenieczycharakterystykaoznaczać.
Odpowiedźniejestłatwa,niemniejtrzebasięzniązmierzyć.Zmierzch
wtymkontekścieniemożeinieoznaczazanikającegoczymalejącego
fizyczniekontynentu.ZmierzchczyzmniejszającesięznaczenieEuropy
odnosićsięmożezarównodojejpotencjałuludzkiego,ekonomicznego,
kulturowego,jakipolitycznego,wstosunkuczywporównaniuzpozo-
stałymiczęściamiświata.Jeślinawetniedowszystkichjegoczęści,to
zapewnedoniektórych,itychbardziejznaczących,decydującychomiejscu
czyrandzedanegokontynentu,wśródpozostałych.
Wtymkontekścienależydodać,żeproceszmierzchuraczejnigdynie
obejmujewszystkichdziedzinżyciaspołecznego,wszerokimtegosłowa
rozumieniu.Możnagojednakodnieśćdoniektórychobszarów,mających
szczególnieważneznaczeniedlarozwojuczytylkoumocnieniaistnie-
jącegopotencjału.Procestenjestzregułyrozłożonywczasie.Iniema
charakterulinearnego.
Wdłuższejperspektywieczasowejdająsięjednakzaobserwować
wprzypadkuposzczególnychkontynentówokresyspadku,mniejszego
czywiększegoregresu,alerównieżprocesywzrostowe,jakiemożna
podciągnąćpodkategorięszerokorozumianegorozwoju,generującegonie
tylkowzrostgospodarczy,aletakżepostępspołecznyikulturowy.Procesy
