Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.5.Czynnikiekonomiczno-społeczneitechniczno-innowacyjne
odległerejony.Stanowiłyteżistotnybodziecdopojawieniasięhandlu,
awdalszejkolejnościpowstawaniamiast,atakżeświątyń.Wrozwoju
społecznymistotnąbowiemrolęodgrywałsystemwierzeń,przekształcając
sięzczasemwreligięjakojednązważnychformczywręczinstytucji
umacniającąspoistośćplemiennączypewnychgrupspołecznych.
Byproblemtenwjakimśnajogólniejszymstopniupodsumować,można
wskazać,żeprzejściedocywilizacjiagrarnejnastąpiłowokresieneolitu,
ajegopoczątkinależyupatrywaćnaBliskimWschodzie(Mezopotamia,
Egipt),aletakżewIndiach,Chinach,MeksykuiPeru.Podstawowymi
produktamiowegowczesnegookresucywilizacjiagrarnejbyłapszenica
ijęczmień,awśródbydła–kozyiowce.
Wtymkontekścienależywspomniećoważnejkwestiizpunktuwidze-
niaprowadzonychwtymmiejscurozważań,żeoworóżnicowaniedoty-
czyłorównieżrozwiązańcywilizacyjnych.Europawkroczyławcywilizację
agrarnąznaczniepóźniejniżwspomnianyuprzednioBliskiWschódczy
Azja.AlezkoleiEuropabyłatymkontynentem,któryzapoczątkowałnie
tylkoprzejściedocywilizacjiprzemysłowej,aleprzezconajmniejdwa
stuleciaupowszechniałjejrozwiązaniaikorzyści,atakżeniekorzyścina
pozostałychkontynentach.
Wspominałemuprzednio,żeistniejedosyćrozpowszechnionypogląd,iż
słowopisaneikołostanowiływażneskładnikiprzemiancywilizacyjnych
czyszerzejwarunkówrozwojowych.WEuropiewokresie,kiedynara-
stałyprzesłankinowejcywilizacji,równieżoweskładnikiodegrały,jak
sięwydaje,decydująceznaczenie.Mamtunamyśliwynalezienieprzez
Gutenbergamaszynydrukarskiej(ok.1450),któraowesłowoszybciej
iszerzejupowszechniałaniżręcznieprzepisywaneteksty,amaszyna
parowawynalezionaprzezJamesaWatta(1736–1819)przyczyniłasię
donowegotypuprodukcji.Irównocześniestanowiłapunktwyjściaoraz
podstawędoupowszechnieniasięrewolucjiprzemysłowej.
PrzykładEuropystanowijedenzważnychskładnikówuzasadniają-
cychtezęuprzedniosformułowanąoprzemieszczaniusiępodstawowych
przesłaneknowychcywilizacjimiędzyposzczególnymikontynentami.
Itocywilizacjiwszerokimrozumieniu,jakimjestnietylkosferadu-
chowości,systemwartości,aletakże,amożeprzedewszystkimsystem
ekonomiczno-społeczny.Namarginesietegotwierdzeniagodzisięwspo-
mnieć,żespór,czymjestcywilizacja,toczysięoddawna,idalekijestod
pozytywnegorozwiązania(Koneczny1935;1992;Toynbee2000;Braudel
2006;Toynbee2007;Kleer2016b).
21
