Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
10
temogąwystępowaćnaskutekkataklizmównaturalnych,konfliktów
zbrojnychczywojen,jakrównieżmogąprzebiegaćwwarunkachpoko-
jowych,rozłożonychwczasie.Wniektórychprzypadkach,jaktegouczy
historia,sątookresystosunkowokrótkie,awinnychzkoleiznacznie
dłuższe.Sątowjakimśstopniuzjawiskaspołeczno-naturalne,występujące
wskaliświatowej,chociażwbardzozróżnicowanymstopniu,zarówno
podwzględemskali,azwłaszczaczasu,itoczasuhistorycznego.
JednakżetenbardzoogólnywywódodnosisięgłówniedoEuropy,ito
jakocałości,jakteżposzczególnychjejpaństw.AleEuropa,podobniejak
ipozostałekontynenty,nigdyniemiałacharakterujednorodnego,ato
zkoleioznacza,żejejczęściniepodlegałyidentycznymprocesomczy
nawetprawidłowościom.Itoaniwtymsamymczasie,atymbardziej
wpodobnymrytmieikształcie.Szczególneznaczeniewtymprocesie
odgrywałinadalodgrywaczynnikczasu.Niektóreprocesynastępo-
waływtymsamymczasiehistorycznym,alemogłysięzdarzyćkiedy
indziej.PozatymzjawiskategotypudotycząbowiemnietylkoEuropy,
alewjakimśstopniuobejmowały,apoczęścinadalobejmująwszystkie
kontynenty.Nieoznaczato,żeoweprocesyprzebiegałyczyprzebiegają
wsposóbidentycznywskalikontynentalnej,atymbardziejświatowej.
Możnawręczstwierdzić,żeprocesytemiały,mająizapewnebędąmieć
bardzozróżnicowanycharakter.
Światjakocałość,podobniejakposzczególnekontynenty,skazanyjest
nazróżnicowanie.Przejawyzmierzchuczyrozkwitupaństw,obszarów
czyregionówzawszeobejmowałybardzoróżnorodnezbiory,zarówno
zpunktuwidzeniapotencjałuludnościowego,zróżnicowaniaetnicznego,
jakiekonomicznego.Społeczeństwadzieliłysięnaplemiona,anastępnie
kształtowałysięwmniejlubbardziejściślejszepowiązania,wpostaci
mniejlubbardziejukształtowanychnarodów,którebyłyzróżnicowane
mentalnie,alezawszepozostawałyinadalpozostająpodprzemożnym
wpływemdominującychwnichsystemówkulturowych.Charakteryzo-
wałysięprzytymbardzozróżnicowanymizdolnościamikreatywnymi,co
przekładałosięnaróżneformydynamizmuekonomicznego,skłonności
dorozwiązańmilitarnych,zmianpolitycznych.Naichrozwójwpływała
równieżsytuacjaekonomicznainarastającapotrzebaposzerzaniapro-
cesówedukacyjnych.Jednespołecznościczynarodyzanikały,ulegały
marginalizacjiczywręczwtapiałysięwinnegrupyetniczne,azkolei
innenabierałysiły,charakteryzującsięolbrzymimdynamizmemieks-
pansją,stającsiępotęgamiregionalnymi,azczasemwręczświatowymi.
