Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XXII
Wstęp
przeprowadzałbadaniarobotnikówprzedwysłaniemdoobozu
12
.Wedługzapisuzdzien-
nikaAdamaCzerniakowana20wymaganychobozowychlekarzy,którychmiaławysłać
społecznośćwarszawska,dobrowolniezgłosiłsiętylkojeden
13
.Niepomogłynawet
obietnicekuszącepensjąwwysokości300zł
14
.Opórprzedwyjazdemdoobozówpracy
byłpowszechny,aabsencjawśródwezwanychdoobozówwynosiław1940r.wWarsza-
wie25%,choćzaniestawiennictwogroziłynajsurowszerepresjezestronyniemieckiej
15
.
Kolejneetapy,przezktóreprzechodziłrobotnikodmomenturejestracjidowysłania
doobozu,byłypasmemudręki.Wdużychmiastachbyłotozwiązanezwiększąilo-
ściąformalności,wmniejszych-odbywałosięwsposóbmniejformalny.Zachowane
wtymtomierelacjeszczególniedobrzeilustrująsytuacjęwWarszawie.Otóżpierw-
szymetapembyłostawieniesiędorejestracji(zob.dok.2),przeprowadzanejkilkakrot-
nie
16
.Zarejestrowanieoznaczałoprzejściebadańlekarskichkwalifikującychdopracy
fizycznej.Badaniatakie(przeprowadzaneprzezlekarzyżydowskich,nadzorowanych
przezlekarzaniemieckiego)odbywałysięwWarszawieprzyul.Kawęczyńskiej12,apo
zamknięciugetta(tj.odlistopada1940r.)-wbudynkuprzyul.Prostej10(zob.dok.
5,6,7)
17
.Rejestracjadopracywiązałasięzponiesieniemkosztów,dlanajuboższych
musiałabyćsporymwydatkiemiznaczącymuszczerbkiemdlaichbudżetów
18
.Osoby,
którezostałyuznanezanzdolnedopracy”,oczekiwałynawezwanienakonkretnydzień,
wktórymopuszczałyWarszawę.Jeżeliżądanykontyngentniezostałwypełnionyprzez
ochotników,toWydziałPracyRŻwysyłałwezwaniamężczyznomwybranymzkar-
totekinzdolnych”.Ochotnikomprzysługiwałprzywilejwybraniaobozu,doktórego
pojadą.Bezpośrednioprzedwyjazdemkontyngentrobotników(ochotnikówiprzymu-
sowodoprowadzonych)byłgromadzonywtzw.punkcieetapowym,któryznajdowałsię
wbudynkuWydziałuPracyprzyul.Leszno84,tzw.Collegium(natentematzob.m.in.
dok.67).Stamtądrobotnikówprowadzonodokwarantannyprzyul.Leszno109/111,
gdzieprzechodzilikąpiel,aichbagażtzw.parówkę.Odmaja1941r.naul.Lesznoprze-
niesionocałkowicienpunktetapowy”
19
.Pokilkugodzinnejlubkilkudniowejkwarantan-
nierobotnicybylipodeskortąodprowadzeninadworzec,skądwyjeżdżalidoobozu.
12H.Makower,Pamiętnikzgettawarszawskiego,październik1940-styczeń1943,Wrocław1987,
s.55
13AdamaCzerniakowadziennikgettawarszawskiego,zapisz3i9września1940,s.148,150.
14L.Landau,Kronikalatwojnyiokupacji,Warszawa1962-1963,t.1,s.677.
15Wczerwcu1940r.SądSpecjalnywBiałejPodlaskiejzaniestawianiesiędopracyskazałnakary
więzieniaod1-3lat,za:T.Radzik,Lubelskadzielnicazamknięta,Lublin1999,s.116.Zob.także
SprawozdanieogólneBatalionuPracyza1940,w:RadaŻydowskawWarszawie,s.382.
16Natematatmosferypanującejwśródrejestrowanychmężczyznorazprzebiegurejestracjizob.
Ch.Hasenfuss,Dziennik,AŻIH,sygn.302/157.Szczegółowozpunktuwidzeniaurzędniczej
machinykwestiatajestopisanawSprawozdaniuogólnymBatalionuPracyzarok1940,w:Rada
ŻydowskawWarszawie.
17Natematbadańzob.H.Makower,Pamiętnikzgetta.
18DlaWarszawypodsumowujejeChaimHasenfuss:zaprzesłaniedospecjalisty5,50zł(ubożsi-
2zł),badaniebezskierowania-10zł,opłatazaodroczenie-5zł.Ponadtonależałoprzynieść
2zdjęciaostemplowaneprzezrządcędomu,któremutakżewnosiłosięzatodrobnąopłatę;zob.
Ch.Hasenfuss,Dziennik,s.12.
19GŻ,9maja1941,nr37/41.
