Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
XXIX
OpiekaJudenratówiŻydowskiejSamopomocySpołecznej(ŻSS)
Wobecdramatycznychdoniesieńzobozówpracyżydowskaadministracjaorazinsty-
tucjespołeczne(takiejakŻSS)usiłowałyprzyjśćzpomocąwięźniom.Niebyłoto
łatwezadaniezwielupowodów.Pierwszątrudnościąbyłoustaleniezakresuodpowie-
dzialnościnadrobotnikami.Oddalenieoddomuorazzgromadzeniewjednymobozie
mieszkańcówróżnychmiejscowościpotęgowałochaosiutrudniałopodziałkompetencji.
Ubożejącegwałtowniespołecznościżydowskie,którychbudżetyobciążaływydatkina
uchodźców,niechętniepodejmowałysiędodatkowoopiekinadnobcymi”Żydami,prze-
rzucającodpowiedzialnośćnamacierzystespołeczności.Tezkoleiuważały,żeopieki
powinnypodjąćsięJudenratynajbliższedanemuobozowi.Itaknp.spośród57miej-
scowości,zktórychŻydzibyliwysyłanidoobozówbełżeckich,wkosztachutrzymania
robotnikówwtychobozachpartycypowałozaledwie9Judenratów,awiększośćwydat-
kówspadałanaJudenratlubelski
52
.
RadzieŻydowskiejwWarszawietrudnobyłopogodzićsięzfaktem,żemusipono-
sićodpowiedzialnośćzaŻydówwysłanychstąddoobozów,jakożewywodzilisięoni
spośróduchodźcówzinnychmiast,niebylizatemnrodowitymiwarszawiakami”
53
.
Musiałastawiaćczołalicznymzarzutomwtejkwestii
54
.PrzewodniczącyWydziału
PracyRadyŻydowskiejwWarszawieChilRozenwidziałtęsprawęinaczej:nNie
badaliśmypochodzeniaobozowicza,leczjednakowąopiekąotaczaliśmymieszkańców
innychmiastnarównizwarszawiakami.NatomiastTarnównp.aniniechcewarsza-
wiakówzastąpićmiejscowymirobotnikami[chodziorobotnikówzWarszawywobozie
wPustkowie],aninadzatrzymanyminieroztaczanależytejopieki”
55
.
Donielicznychnależałytakiespołecznościjakhrubieszowska,którebezszemrania
opiekowałysięrobotnikamiwokolicznychobozach,niezależnieodichpochodzenia
56
.
BogatąegzemplifikacjętegorodzajuproblemówznajdzieCzytelnikwnMaterialekore-
spondencyjnym”zobozów(dok.27).
Nieporozumieniainiesnaskizwiązanezprzerzucaniemodpowiedzialnościza
robotnikówmiędzyJudenratamimusiałytrwaćażdolata1942r.,skorojeszcze17lipca
t.r.wmediacjerzekomomiałasięwłączyćnGazetaŻydowska”:nNiedawnotemu
wystosowaliśmyapeldoGminŻydowskich,byzaopiekowałysięswymiziomkami,
przebywającymiwośrodkachpracy.ZwróciliśmysiętakżedoGmin,natereniektó-
rychpołożonesątakieośrodkizprośbąoopiekęnadrobotnikami,nawetgdybycinie
pochodziliztychGmin.Jaksiędowiedzieliśmysytuacjanatymodcinkuuległawydat-
nejpoprawie.WwiększościGmin,zktórychwysłanorobotnikówdoośrodkówpracy
52J.Chmielewski,ObozypracydlaŻydówwramachplanu„Otto”,nStudiaŻydowskie.Alma-
nach”2013,R.III,s.141.
53Por.H.Wasser,SprawozdaniezwyjazdudoobozupracyPustkówk.Dębicywdniachod
14-22października1941r.,w:KolekcjaHerszaWassera,s.338.
54Por.takżezarzutyRŻwStrzyżowie(Rzeszowszczyzna),którażądaodJointuzwrotu1000zł,
wyasygnowanegonarobotnikówwarszawskichpracującychwmiejscowymobozie.Zob.AŻIH,
211/128,s.2.
55AŻIH,211/131,s.60(styczeń1942).
56Zob.AŻIH,sygn.211/445.
