Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Galiaceltycka
21
bylinawetRzym,alegonieutrzymali;nieudałoimsięteżwedrzećnarzymskiKapitol,bo
sławnegęsikapitolińskiewporęostrzegłyobrońców.Rzymianiewyciągnęliztegownioski
izreformowaliarmię;wiekpóz
·niejpobiliGalówpodTelamonem(224r.p.Chr.),zajęlicałą
GalięPrzedalpejskąizrobilizniejwłasnąprowincję,którazczasemsięzromanizowała
iuznanazostaławprostzaczęśćItalii,którąjestdodziś.Przezwzglądnarzymskieobyczaje
mieszkańcówzwanojąrównieżGalliatogata(Dodzianawtogęn).WkrótceRzymianiesami
przekroczyliAlpy,sięgającpotakzwanąGalięZaalpejską(GalliaTransalpina,GaliaUlte-
rior),czyliterenyobecnejpołudniowejFrancji.Stałosiętozresztąstrategicznąpotrzebą
wobliczuwojenpunickich(tj.RzymuzKartaginą).DlawalktoczącychsięwHiszpaniiis-
totneokazałysiębowiemdrogiprowadzącewzdłużwybrzeżaMorzaŚródziemnego,przez
południowąGalię.ZpoczątkudlaochronytychdrógwystarczałRzymowisojuszzkupiec-
kim,greckimzwiązkiemmarsylskim,któryzapewniałbezpieczeństwoprzybrzeżnejżeglugi.
Jednakżeodpewnegomomentukupcyfocejscyniemoglidaćsobieradyzagresywnymiple-
mionamiGalijskimi,zwłaszczazAllobrogami.Gdyw121r.p.Chr.zagroziłaMarsyliipotęż-
nakoalicjaGalów,Rzymposłałswojelegiony,którepobiłyichpodAwinionemizagarnęły
całąpołudniowąGalię,tworzącw118r.p.Chr.nowąprowincjęrzymską-ProvinciaGallia
Narbonensis(odmiastaNarbo,dzisiejszaNarbona,fr.Narbonne).Wskrócienazywanojąteż
poprostuDProwincjąn(łac.Provincia-taknp.częstopiszeCezarwWojnieGalijskiej;stąd
wzięłosięobecnemianoProwansji,Provence)alboteżGalliabracata(DGaliaodzianawspod-
nien).TaczęśćGalii,szybkopodbita,szybkosięteżzromanizowała.Natomiastpółnocna
Galia,żartobliwieokreślanajakoGalliacomata(Dkosmatan,Dwłochatan,Ddługowłosan
-gdyżobiepłcigalijskienosiłydługiewłosy,amężczyz
·ni,choćgolilibrody,zapuszczali
długiewąsy),zachowałaniepodległośćpolitycznąikulturowąażdoczasówJuliuszaCezara.
Galliacomata
NiepodległaGaliaDdługowłosanpokrywałasięwprzybliżeniuzpółnocnymiobsza-
ramidzisiejszejFrancji,BelgiiiHolandiiorazprzygranicznychczęściobecnejSzwajcarii
iNiemiecażpoRen.Kulturę,jakąstworzyliCeltowie,będącludempojętnym,Dzfantazjąn,
wynalazczymiszybkoprzyswajającymsobiezdobyczeludówsąsiednich-archeolodzyzwą
kulturąlateńską(odwykopaliskwLaTćnewSzwajcarii),cojestzarazemokreśleniemchro-
nologicznym,odpowiadającymdrugiejepoceżelaza(ok.500r.p.Chr.-1r.).Otejkulturze
wiemywieletylkozwykopalisk,izrelacjiantycznychhistoryków,gdyżsamiCeltowienie
pozostawiliposobieżadnychpism.Pamiętaćjednaknależy,żeCeltowietopojęcieszersze
odGalów,boobejmująceludymieszkającewpewnymmomencienawielkichpołaciachEu-
ropyZachodniej,odDunajupoHiszpanięiWyspyBrytyjskie.Wróćmywszakżedosamej
Galii.Nieocenionymz
·ródłempozostajewciążklasycznedziełoJuliuszaCezaraWojnaGa-
lijska(ComentariidebelloGallico),wktórymtendoskonaływódz,obserwatoripisarzzawarł
pierwszątakobszernącharakterystykęluduijegoojczyzny,poznawanychosobiście.Począt-
kowesłowaWojny,sławneDGalliaestomnisdivisainpartestresn,jedenzeDzłotychcytatówn
literaturyświatowej,towłaśniepodstawowywykładgeografiiziem,októrychmowa.Stąd,
aleiskądinądwiemy,żeDkosmacinGalowiebylijużoddawnaludemosiadłym.Tekstysta-
rożytneprzekazująnamobrazwysokich,białoskórych,jasnookich,długo-ibiałowłosych,
wąsatychwojowników,fizyczniegórującychnadRzymianami,choćciemniejszychwkarnacji
