Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
ODGALIIDOKRÓLESTWAFRANKÓW
Klasztorypowstającezdalaodmiast-choćsąiwmiastach-samemająpozórod-
rębnychmiasteczek,częstoteżotoczonesąobronnymimurami;wichobrębiezamykająsię
świątynie,budynkimieszkalneigospodarcze.Świątyńbywałowklasztorzewiele,gdyżpełniły
różnefunkcje-kościołazakonnego,grzebalnegooraznp.relikwiarzowego,wktórymprzecho-
wujesięiczciszczególniecenneszczątkiświętych.WJouarrekościółMariiPanny(Notre-Da-
me)służyłmniszkom,kościółśw.Piotramnichom,akościółśw.Pawłabyłkościołem
grobowym.Zakonnicyspaliwdormitorium,jedliwrefektarzu;gościprzyjmowanowroz-
mównicyiwschronisku(xenodochium).Powolizacząłkształtowaćsięplanregularnegoklasz-
toru,aledalekobyłojeszczedomodelu,którymiałustalićsiępóz
·niej,wepocekarolińskiej.
Bógisztuka
Właśniewtychklasztorachpowstałynajważniejszeświadectwaówczesnejsztuki,te
przynajmniej,któredotrwałybezuszczerbkudonaszejepoki:ozdabianeprzepięknymimi-
niaturamikodeksy.Zanimjednakonichpowiemy,trzebazaznaczyćspecyficznąsytuację
kulturywGaliiMerowingów.Oilebowiemoliteraturzefrankijskiej(germańskiej)niewiele
możemypowiedzieć,jakożenieznalazłaswegobezpośredniegowyrazuwłacińskichkroni-
kach,otylesztukiplastyczne-rzez
·baimalarstwo-orazrzemiosłoartystyczneiarchitektura
sączytelnymśladempołączeniakulturbarbarzyńskiejistarożytnej(mówiącszerzej-kultury
śródziemnomorskiejoantycznychtradycjach,którawciążpromieniowałazItalii)nagru-
zach,czyteżmożeraczejnafundamenciecywilizacjiantycznegoRzymu.Plastycznakultura
Antykuniezostałazniszczona,lecztrwała,zmienianatylkoikorygowanaprzezsytuacjęhis-
toryczną.Przedewszystkimzabrakłojejdotychczasowychośrodków,drógpopularyzacji
imecenasów.ImperiumRzymskiemiałosilnecentrumwWiecznymMieście,którewymu-
szałoistnieniesprawnejkomunikacji,adziękiniejprądykulturoweprzepływałyszybkozjed-
negokrańcapaństwanadrugi.Wantykuwielkąrolęodgrywałymiasta-dużeorganizmy
społeczne,podobneskalądzisiejszymmetropoliom-wnaturalnysposóbgromadzącearty-
stów,tworzącedlanichrynekzbytuitymsamymumożliwiającewymianędoświadczeńoraz
wykształceniewzawodzie.WGaliiMerowingów,jakjużpowiedziano,życieprzeniosłosięna
wieś,amiastawyludniłysięistraciłyswójdawnystatus.Ichrolęprzejęłyinstytucjekościelne
idworywładców(którezresztąusadowiłysięwdawnychmiastach).Twórczośćijejcharakter
uległyprzeztoradykalnejzmianie.Nadewszystkoośrodkitworzeniasztukirozdrobniłysię
iwyizolowały;przepływideiiwzorówstałsiębardziejograniczony,choćbynajmniejnieza-
niknął.Wobiegweszłymotywybarbarzyńskie,przyniesioneprzezGermanów,atakżeiro-
szkotów,aleiwyrastającezceltyckiejprzeszłościGalii,dziwnymtrafemodrodzonepo
wiekachutajonegotrwania.
Doskonalewidzimytonaprzykładziemalarstwaksiążkowego;iluminowanekodeksy
tojedyneintegralniezachowaneświadectwaartystycznegożyciatejepoki.Powstawałynie-
malwyłączniewklasztorach,podpióremmnichów,którzyprzepisywaliiozdabialiksięgi
używanedoliturgiibądz
·dziełaoistotnejwartościdlaKościoła-traktatyteologiczneiPismo
Święte.NaterenieGaliibadaczewskazująwieletakichklasztorów,którebyłynajprawdopo-
dobniejważnymiośrodkamiżyciaartystycznegoiwykształciłyswójwłasnyDstylnmalarstwa;
wAustrazjiiNeustriibyłytonp.Corbie,Laon,Chelles,Soissons,FleuryiTours,awBur-
gundiiLuxeuil.Mnisi-iluminatorzy,którzytamdziałali,niezawszeprzebywalicałyczas
