Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
tobadaniazwiązkumiędzyżyciemduchowymireligijnymafunkcjonowaniem
wokresiepóźnejdorosłościpokazały,żereligijnośćwiązałasięzeznacznielepszym
społecznymprzystosowaniemipodtrzymywaniemzewnętrznychnorm,atakże
zdobrymsamopoczuciem,jakiedawałyrelacjezinnymiludźmi,natomiastdu-
chowośćbyłapowiązanazpostawątwórcząorazzaangażowaniemwdziałania
rozwijającewłasnąwiedzęimądrość.
102070Kryzystożsamościwpóźnymokresiedorosłości
Wobliczuzbliżającejsięnieuchronnieśmierciorazlicznychzmianwpływających
najakośćcodziennegożyciastarsiludziestająwobeckoniecznościuporaniasię
zkryzysemrozwojowym.Jesttokonfliktmiędzypoczuciemintegralnościaroz-
paczą.Oile„integralność”możnaokreślićjakoskłonnośćumysłudodoświadcza-
niaładu,harmoniiisensuwodniesieniudocałegootaczającegoświata,ludzi
iwłasnegożycia,zarównoprzeszłego,jakiteraźniejszego,otyle„rozpacz”wiąże
sięzniemożnościąpogodzeniasięzfaktem,żekończysięcaławłasnaegzystencja.
Dominujewtedyżalzabezpowrotnieutraconymiszansami,ajednocześniedo-
świadczasiępoczucia,żezostałozbytmałoczasu,abydokonywaniewswoimżyciu
jakichśzasadniczychzmianmiałojeszczesens.To,czywostatnimokresieżycia
dominujepoczucieintegralnościczyjegoprzeciwieństwopoczucierozpaczy,
maswojekonsekwencjezarównodlasamopoczucia,jakijakościfunkcjonowania
społecznegoosobystarszej(tab.1.3).Poczucieintegralnościotwieraosobęstarszą
nainnychludziinaświat,poczucierozpaczyprzeciwniezamykaipowoduje
nazasadziedziałaniamechanizmubłędnegokoła,żeludzieunikająkontaktuzta-
kimiosobamiorazpodejmująjedyniekonieczneczynnościopiekuńcze.
102080Nieuniknionedoświadczeniautraty
Wokresiepóźnejdorosłościkażdystajewobecwielutrudnychdlasiebiewydarzeń
ichociażniemusząonedotykaćwrównymstopniuwszystkich,tozpewnością
stanowiąprzyczynęzłegosamopoczuciawiększościludziwtymwieku.Niekiedy
pojedynczewydarzeniastająsięźródłemdojmującegopoczuciautraty,kiedyindziej
kilkawydarzeńmniejdolegliwychnakładasięnasiebie,ograniczającchęćbądź
możliwośćaktywnegoisatysfakcjonującegofunkcjonowania.Najważniejszezpo-
woduskutków,któreniesie,jestwycofywaniesięzżyciazawodowego.Wświetle
badańnajbardziejdotkliwąkonsekwencjąprzejścianaemeryturęniejestwcale
koniecznośćodnalezieniasięwinnychniżwcześniejrolachpozazawodowych,lecz
radykalnepogorszeniesięmaterialnychwarunkówżycia.Przejścienaemeryturę
zdajesięteżbyćmniejprzykre,jeślizostałodokonanezwłasnegowyboru.
36