Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OkrespreklasycznywMezoameryce(2500p.n.e.-200n.e.)
43
Ustaleniepoczątkówżyciaosadniczegonawyżynachobszaruzamiesz-
kiwanegoprzezMajówjakdotądpozostajenierozwiązanąkwestią.
W1300p.n.e.CuevadeSantaMartawstanieChiapasbyłazajmowanaprzez
osiadłychrolników,alewCuencadelK’iche’wGwatemalinadal-ażdo
ok.1200p.n.e.-przebywaliłowcyizbieracze.Jakjużwiadomo,nakaraib-
skimwybrzeżuBelizeodepokipóźnegocenolituulokowanebyłyobozowi-
skazbieraczymuszli,aod3000p.n.e.równieżstałewioskiprotorolnicze,
którychmieszkańcyopanowalitechnikikarczunku(świadcząotymkamien-
nesiekierydowycinkidrzew).Analizapyłkówroślinnychwskazuje,że
ok.2500p.n.e.owizbieracze-łowcyzBelizeprzeniknęlinanizinyPetén,
trzebiącpołacietropikalnegolasu,abyuprawiaćroślinyuzupełniająceich
dietę.Jednakupowszechnieniesięosiadłego,rolniczegotrybużyciawtym
regionieinapółwyspieJukatannastąpiłodopieroznastaniemśrodkowego
okresupreklasycznego.
Środkowyokrespreklasyczny(1200–400p.n.e.)
WnastępnymokresiedziejówMezoamerykiwyraźniewzrosłozaludnienie,
aniektóreośrodkiosiągnęłyznacznerozmiaryiprzekształciłysięwregional-
nestolice,dominującenarozległychobszarachzpodporządkowanymiim,
rozproszonymiosadami.Wodniesieniudokilkuspośródtychdużychosad
możemyzasadniczomówićomiastach,jakożeichmieszkańcyniebylibez-
pośredniozwiązanizprodukcjążywności.Głębokieróżnice,jakieodnajduje-
mywwyposażeniugrobowcówztegookresu,wskazują,żezapoczątkowane
zostaływówczaswyraźnegradacjewstatusiespołecznym,obecnewpóźniej-
szejprzedhiszpańskiejhistorii.Wtymokresienależyteższukaćpoczątków
rozróżnieniaarchitekturydomowej(prywatnej)iarchitekturypublicznej,
przyczymtaostatniacharakteryzujesięszerokimikamiennymipodwyższe-
niamizziemiikamienialubstiuku-lubzobutychmateriałów-którewień-
cząświątyniezbudowaneznietrwałychmateriałów.Budowletezwykle
znajdowałysięprzyplacach,któresłużyłyjakomiejscegromadzeniasiędużej
liczbyludziwzwiązkuzceremoniamilubpublicznymirytuałami.Bardzo
częstokonstrukcjetebyłyzdobionekamiennymimonumentamizmalowa-
nymilubrzeźbionymiscenamireligijnymilubpolitycznymi.Towłaśnie
wtymokresiepojawiłosiępismohieroglificzneocharakterzelogograficznym
(zeznakamiprzedstawiającymisłowa)lublogofonetycznym(kombinacja
znakówodpowiadającasłowomisylabom).Jaksięzdaje,pismopowiązane
byłozpolitycznąlegitymizacjąwładcówwobrębiepewnegoporządkureligij-
nego.Inneelementykulturowe-jakrozwójzłożonejikonografii,ustanowie-
nieciągłychidalekosiężnychsiecihandlowych,początkiukształtowaniasię
warstwywyspecjalizowanychrzemieślników,atakżebudowawielkichka-
nałów,drenażinawadnianiepól-świadcząoistnieniurządzącejelity,któ-
raorganizowałapracęludnościorazgromadziłaidystrybuowałatowary.
