Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
tygodniepocytowanymliściezwróciłsięonznieukrywanym
sarkazmemdoGodlewskiego,proponującnapisanie„przedmowy”
czy„postmowy”ocechachpolemicznych:
Pojechałbymwniejpotych,którzynarzekają[na]niemoralność.Istotnie
przypominająmionitegoojca,którywychwalającdobrewychowaniecórki
mówił:„To,proszępana,dzieckotakwychowane,żeniechzobaczywiększy
szparagnapółmisku,zarazcaławpąsach”.JakCisiępodobatapanienka?
Znajdęsłówkoidlatakich,którzyprzypuszczają,żejanieswojątezę
psychologicznąispołecznąmamnamyśli,aleswojeinteresa,iżerobię
portrety.[L,t.1,cz.2,s.102–103]
Trudnoprzypuścić,abypodobnesformułowaniaznalazłysię
wjakimkolwiekliściedoJanczewskiej,aprzecieżteuwagipisał
Sienkiewiczniemaljednocześniez„delikatnymi”,stylizowanymi
zdaniamikorespondencjizeszwagierką.Wynikaznich,wsposób
oczywisty,żepisarzprzywiązywałdoBezdogmatudużąwagę.
Wpowieścimiałosięznaleźć„wielerzeczynowych”.Jakdonosił
SienkiewiczwlistachdoJanczewskiej,okrespoukończeniu
Trylogiibyłdlańokresemkryzysowym,itowdwojakimsensie:
twórczymiosobistym.Wyczerpanieponiezwykleintensywnym
wysiłku,lekarskizakaznietylkopisania,aleiczytania–zbiegłysię
wczasiezprojektowanyminiedoszłymwówczasmałżeństwem
zMariąBabską.Wzerwaniutegozwiązkudostrzecmożnazresztą
rękęszwagierki,mającejwtedyniezwykływpływnadecyzje
Sienkiewicza.Listypisarzakierowanedoniejwyraźnie
natowskazują.Zpunktuwidzeniapóźniejszejtwórczościautora
Trylogii,takżeteosobistedoświadczeniamogłykształtowaćkreacje
PłoszowskiegoiAnielki.Sienkiewiczdopisaniapowieści
przygotowywałsiębardzostarannie,nieuchylałsięodwyzyskania
wniejzarównoosobistegodoświadczenia,jakibardzobogatych
lekturofilozoficznymipsychologicznymcharakterze.Itak,
zapisanegłówniewlistachdoJanczewskiej[46]perypetie
znieudanymzwiązkiemzMariąBabską,zerwanie,apotemnagły
wyjazdpisarzazagranicę,przypominajązakończeniepierwszejfazy
miłościLeonaiAnielki.ZkoleisporyzJanczewskąo„moralny”
kształtpowieścidowodzą,iżpostawaszwagierkimogłamodelować
„katechizmowąprostotęduszy”heroinyBezdogmatu.Sąto–rzecz
jasna–tylkosupozycje,niemniejdośćprawdopodobne.
Możnazatempowiedzieć,trawestującsłowapisarzaotworzeniu
