Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
punktywidzenia.Takabowiemjeststrukturapsychicznaneurotyka.
Wstępnymzałożeniem,ujawnionymprzez„autora”dziennikajuż
nasamympoczątku,jestwskazanienawysokistopieńswojej
samowiedzy(„Jestemistotąwwysokimstopniuświadomąsiebie”).
Pozwalaonanatakąkreacjępostaci,dlaktórejważnestanąsię,
wpisanewtokdyskursywny,określeniaramwłasnego
światopoglądu.Zakorzenieniewtradycjitakantycznej,jak
irenesansowej(Szekspirowskiej)orazzwiązekzewspółczesnym,
pozytywistycznymscjentyzmemkreująPłoszowskiegonabohatera
czasówprzełomuantypozytywistycznego,natomiastzasadnicze
cechyosobowościoweijegokulturaliterackawiążągozkreacjami
romantycznymi[73].Zkoleipolski,„słowiański”rodowódtworzy
zniegoczłowiekazmarnowanychmożliwości.„Imięmojejest
legion”–twierdziPłoszowski.Idodaje:
L’improductivitéslaveniechsobieistniejeswojądrogą,aswojądrogą
geniuszbeztekitonaszczystonadwiślańskipłód.[...]Nieznamzakątkaziemi,
wktórymbytylumarnowałoświetnezdolności,wktórymbycinawet,którzy
cośdają,dawalitakmało–takniesłychaniemałowstosunkudotego,
coimBógdał.[Rzym,Babuino,13stycznia[1883]]
Totwierdzeniebohaterawymagakomentarza.Odkrywaono
bowiemrodzime,nietylkoimportowanezZachodu,korzenie
polskiegodekadentyzmu.Zjednejstrony,wiążąsięonezszerszą
słowiańską„nieproduktywnością”(idzietuSienkiewiczśladem
rosyjskiegorealistyIwanaTurgieniewa,twórcyokreślenia
„improductivitéslave”[74]);zdrugiej–określająje,wskazane
tuwzawoalowanejzewzględunacenzuręformie,warunkiżycia
zaborowego.Onetoprzedewszystkim„marnujązdolności”.
Zasadomspołecznegoiideowegożycianadającharakternamiastki.
Donajważniejszychefektówtakiejpostawynależyzaliczyć
wewnętrzne„rozdwojenie”świadomości:
Noszęwsobiedwóchludzi–stwierdzanarrator–zktórych,gdyjeden
ciąglerozeznajeikrytykuje,drugiżyjetylkopółżyciemitraciwszelką
stanowczość.Męczymnieitaświadomość,żesięztegojarzmanieotrząsnę,
żeowszem,oileumysłmójbędziesięrozszerzał,otyleisamowiedzabędzie
sięstawałacorazdokładniejszą,iżeumierającnawet,nieprzestanękrytykować
Płoszowskiego.[Rzym,11stycznia[1883]]
