Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Metabolitywtórne
35
Terpenoidypełniąwroślinachwielorakierole.Oprócz
jużwymienionych,niektóreznichsąpigmentamifotosyn-
tetyzującymi(karotenoidy)lubhormonami(gibereliny,
kwasabscysynowy),innezaśsłużąjakoskładnikibudul-
cowebłon(sterole)lubjakonośnikielektronów(ubichi-
non,plastochinon).Wszystkietesubstancjeomówione
sąwkolejnychrozdziałach.
Fenoleobejmująflawonoidy,garbniki,
ligninyikwassalicylowy
Terminfenoleobejmujeszerokizakreszwiązków,zktó-
rychwszystkiemajągrupęhydroksylową(—OH)przyłą-
czonądopierścieniaaromatycznego(pierścieńskładający
sięzsześciuatomówwęgla,zawierającytrzypodwójne
wiązania).Sąonepowszechnewroślinachiwiadomo,że
gromadzonesąwewszystkichczęściachroślin(korzenie,
łodygi,liście,kwiatyiowoce).Chociażstanowiąnajle-
piejzbadanągrupęmetabolitówwtórnych,funkcjawielu
związkówfenolowychjestnadalnieznana.
Flawonoidy,któresąrozpuszczalnymiwwodziepig-
Ryc.2.26.Kopigmentacja
mentamiwystępującymiwwakuolachkomórekroślin-
IntensywnieniebieskikolorkwiatówCommelinacommunisjest
nych,stanowiąnajwiększągrupęzwiązkówfenolowych
wynikiemkopigmentacji.Wkwieciekomelinypospolitejcząsteczki
roślin(patrzrozdz.20).Flawonoidywystępującewczer-
antocyjanówifawonówsąpołączonezjonamimagnezutworząc
wonymwinieisokuwinogronowymprzyciągałyuwagę
niebieskipigment-komelinę
zpowodudoniesieńoobniżaniuprzezniepoziomucho-
lesteroluwekrwi.Opisanoponad3000różnychflawono-
idów,któresąprawdopodobnienajintensywniejbadanymi
bakteriami.Garbniki,abyzapobiecuszkodzeniuinnych
fenolamiroślinnymi.Flawonoidysąpodzielonenakilka
składnikówkomórki,sąsekwestrowanewwakuolachwe-
klas,wtymszerokorozpowszechnioneantocyjany,flawony
wnątrzkomórkiroślinnej(ryc.2.27).
iflawonole.Antocyjanymająkolorodczerwonegoprzez
Ligniny,wprzeciwieństwiedoinnychzwiązkówfe-
fioletowydoniebieskiego.Większośćflawonówiflawo-
nolowych,odkładanesąwścianiekomórkowej,anie
nolitopigmentyożółtawymlubkościsłoniowejkolorze,
wwakuoli.Są,pocelulozie,najbardziejpowszechnymi
aniektóresąbezbarwne.Bezbarwneflawonyiflawonole
związkamiorganicznyminaZiemi;ligninysąpolime-
mogązmieniaćkolororganówroślinnychpoprzeztworze-
ramiutworzonymiztrzechrodzajówmonomerów;alko-
niekompleksówzantocyjanamiijonamimetali.Zjawisko
holup-kumarylowego,koniferylowegoisynapinowego.
to,zwanekopigmentacją,jestodpowiedzialnezaniektóre
Względnailośćkażdegomonomeruróżnisięznacząco
intensywnieniebieskiekolorykwiatów(ryc.2.26).
wzależnościodtegoczyligninapochodzizroślinnago-
Barwnikikwiatowedziałająjaksygnaływizualne,
nasiennych,drzewiastychokrytonasiennych,czyztraw.
przyciągającezapylająceptakiiowady.Fakttenbyłznany
Ponadto,istniejedużaróżnicawskładziemonomerycz-
jużprzedKarolemDarwinem.Flawonoidywpływają
nymligninpochodzącychzróżnychgatunków,organów,
równieżnainterakcjęzinnymiorganizmami,takimijak
tkanek.
bakteriesymbiotyczneżyjącewkorzeniachroślinoraz
Główneznaczenieligninypolegananadawaniuwy-
patogeny.
trzymałościnaściskanieisztywnościścianykomórko-
Naprzykład,flawonoidyuwalnianezkorzeniroślin
wej.Uważasię,żedrewnienie(lignifikacja),czyliproces
strączkowychmogąstymulowaćlubhamowaćspecyficzne
odkładanialigniny,odegrałgłównąrolęwewolucjiroślin
odpowiedzigenetycznewróżnychszczepachbakterii
lądowych.Chociażpozbawioneligninyścianykomórkowe
związanychzroślinami.Flawonoidymogąrównieżzapew-
mogąwytrzymaćznacznesiłyrozciągające,sąonesłabe
niaćochronęprzeduszkodzeniamispowodowanymipro-
wobecsiłściskającychgrawitacji.Dziękiobecnościligniny
mieniowaniemultrafioletowym.
wścianachkomórkowych,możliwym,dlaroślinlądowych,
Prawdopodobnienajważniejszymiśrodkamiodstra-
stałosięzwiększenieswoichwysokościirozwinięciesys-
szającymiroślinożercówuokrytonasiennychsągarbniki,
temuodgałęzieńzdolnychdopodtrzymywaniadużychpo-
związkifenolowewystępującewstosunkowowysokich
wierzchnifotosyntetyzujących.
stężeniachwliściachwielugatunkówroślindrzewia-
Ligninarównieżimpregnujeścianękomórkową.Uła-
stych.Gorzkismakgarbnikówjestodstraszającydla
twiazatemtransportwodywgóręwkomórkachprzewo-
owadów,gadów,ptakówissakówwyższych.Niedojrzałe
dzącychksylemuograniczającruchwodynazewnątrz
owocemajączęstowysokiestężeniegarbnikówwichze-
ztychkomórek.Ponadto,ligninawspomagakomórki
wnętrznychwarstwach.Ludziewykorzystujągarbnikido
przewodzącewodęwopieraniusięnapięciugenerowanym
garbowaniaskór,polegającymnadenaturowaniubiałka
przezstrumieńwody(strumieńtranspiracyjny),który
(kolagenu)wskórzeitymsamymzabezpieczeniujejprzed
jestwciąganynaszczytwysokichroślin(patrzrozdz.30).
