Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2
SekcjaA–Wprowadzeniewgłównezagadnienia
Powstawaniewzoru
budowy
Morfogeneza
Genywrozwoju
Wszystkiezarodkidanegogatunkumająpodobnąstrukturęalbo,
inaczejujmując,podobnyogólnyplan(wzór)budowyciała,
ponieważkomórkiwchodzącewskładichciałsązorganizowane
wzespoływpodobnysposób.Wmiarępostępowaniarozwoju
ogólnyplanbudowyciałajestrealizowanycorazszczegółowiej,aż
dopoziomunajmniejszychstruktur.Komórki,abymogły
organizowaćsięwzespołyzgodnieztymplanem,musząwiedzieć,
gdziesięznajdująwodniesieniudoinnychkomórekzarodka.Taką
informacjęuzyskująwwynikunadawaniaimwartościpozycyjnej,to
jestwłaściwościzależnychodmiejscaichwystępowania
wodniesieniudogłównychosiembrionalnych,którezkoleisą
częstozależneoddziałaniagradientumorfogenetycznego.
WpóŹniejszymrozwoju,powstawaniebardziejszczegółowych
wzorówwpływanakształtowaniesięszczegółówbudowy
rozwijającychsięnarządów.Różnemechanizmybiorąudziałwtych
procesach.Niektóremającharakterwewnętrzny,innewymagają
interakcjitypukomórka–komórka.
Morfogenezajestprocesem,wwynikuktóregopowstająkształty
istruktury.Upodstawmorfogenezyleżąsposobyzachowań
komórek,łączniezróżnąintensywnościąpodziałówkomórkowych,
zmianamikształtówirozmiarówkomórek,ruchamikomórek
względemsiebie,fuzjąiobumieraniemkomórek.
Wszystkieprocesyniezbędnedorozwojuzależąbezpośrednioalbo
pośrednioodbiałek.Awięcgenyregulująrozwójdeterminując,
gdzieikiedysąsyntetyzowaneokreślonebiałkawzarodku,aprzez
tokontrolujązachowaniakomórek.Analizamutantówrozwojowych
wykazała,żewielegenów,mającychistotneznaczeniewrozwoju,
kodujeczynnikitranskrypcyjneiskładnikiszlakówprzekazywania
sygnałów.
TematypokrewneMechanizmyukierunkowania
Morfogeneza(A7)
rozwojowego(A3)
Regulacjaekspresjigenów(C1)
Utrzymywaniezróżnicowania(A5)
Rozwójroślinarozwój
Powstawaniewzoruiprzedziałów
zwierząt(N1)
(A6)
Rozwój
Rozwójjestprocesem,wwynikuktóregozwyjściowejpojedynczejko-
mórkipowstajewielokomórkowyorganizm.Jesttoprocesprogresyw-
ny,tzn.początkowoprostozbudowanyzarodekstopniowoprzekształca
sięwzłożonyorganizm,zwielukomórekozróżnicowanej,ściśle
określonejbudowieifunkcji.Tęstrategierozwojową,polegającąnapow-
stawaniucoraztowiększejzłożonościzarodka,określasięmianem
epigenezy,wodróżnieniuodwcześniejpowstałejteoriipreformacji,
sugerującej,iżwczesnyzarodekjestrodzajemminiaturydojrzałego
organizmu,którejrozwójpolegajedynienawzroście.Dziświemy,że
narozwójskładasiępięćnakładającychsiępodstawowychprocesów:
wzrost,podziałkomórkowy,powstawaniewzorubudowyciałaimorfo-
geneza(rys.1).Wczesnyrozwójzazwyczajbadasięwodniesieniudo
