Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A3–Mechanizmyukierunkowaniarozwojowego
21
dermęsercotwórcządokomórekjelitaprzedniegosąraczejdozwalające,
anieinstrukcyjne(tematK6).
Hamowanie
boczneiefekt
zbiorowy
Hamowanieboczne(inhibicjaboczna)poleganahamowaniuokreślo-
negoprocesurozwojowegowdanejkomórceprzezsygnałydochodzące
doniejodkomórkisąsiadującej.Hamowaniebocznemożesłużyćjako
szczególnaformaindukcji,którapoczątkowoobejmujepolezłożone
zrównowartościowychkomórek,akończysięróżnicowaniemposzcze-
gólnychkomórekwregularnywzórprzestrzenny(rys.3).Skorowszyst-
kiekomórkipolasąpoczątkoworównowartościowe,towszystkiemają
równowartościowepotencjedoróżnicowaniasiętakisamsposób.Wsta-
nieniezróżnicowanymwszystkiekomórkipolawysyłajądosiebiesyg-
nały.Natomiastgdyjednazkomórekzaczniesięróżnicować,wzrastajej
zdolnośćdohamowaniaróżnicowaniasięsąsiadującychkomórek,ama-
lejeskłonnośćdopodleganiahamowaniuróżnicowania.Takiproces
może,naprzykład,byćskutkiemzwiększonegowytwarzaniasygnału
blokującego,azmniejszonejsyntezyreceptora,jakoczęściprocesuróż-
nicowania.Komórka,któraprzypadkowozaczęłazwiększaćsyntezęsyg-
nałublokującego,tymsamymzacznieróżnicowaćsięihamowaćróż-
nicowaniesiękomórekotaczających.Wtakimprzypadkurodzaj
przestrzennegorozmieszczeniazróżnicowanychkomórekbędziezależeć
odzasięgusygnałuisiłyjegodziałania(ryc.3).Uważasię,żeuDrosophila
ikręgowcówhamowaniebocznekontrolujewybórniezróżnicowanych
komórekiichprzeznaczenienaprzyszłeneurony(tematJ5),unicienia
Caenorhabitiseleganskontrolujewybórmiędzyalternatywnymilosami
komórekwchodzącychwskładpochwy(tematL1),atakżeprawdo-
podobniekontrolujerozmieszczeniewłoskównarozwijającychsięliś-
ciachuroślinkwiatowych(tematN5).
Rys.3.Jakpowstająwzoryprzestrzennewwynikuhamowaniabocznego
Efektzbiorowyjestmechanizmem,któryzmuszapopulacjękomórek
dozmianywspólnegolosu(rys.4).Taszczególnaformaindukcjiobej-
mujesygnalizacjęautokrynową,wktórejkomórkawydzielasygnał
działającynajedenzjejwłasnychreceptorów.Pojedynczakomórka,
będącawizolacji,niejestzdolnawytwarzaćilośćsygnałuwystarczającą
dowywołaniaefektuindukującego,ponieważcząsteczkisygnałowe
