Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CZĘŚĆPIERWSZA–DEMOKRACJAIDEMOKRATYCZNEDECYZJE
Pozostajejeszczekwestiaochronyinteresówmniejszości.Podziałnamniejszość
iwiększośćjestkonsekwencjąróżnicopiniicodowłaściwychdziałańpolitycznych–
aróżnicatanajczęściejwynikazodmiennychinteresów.Władzawiększościoznacza
lepsząrealizacjęinteresówwiększościkoszteminteresówmniejszości.Takistanrzeczy
stoiwniewątpliwejsprzecznościzzasadą„rządówdlaludu”–awięcdlacałegoludu,
prowadzidonierównegoiniesprawiedliwegotraktowaniaróżnychobywateli–alejed-
nocześniejestnieunikniony.Jednakżetakanierównośćmusibyćograniczana,itonie
tylkozewzględunaabstrakcyjnewymogidemokracji.Systemdemokratycznyniemoże
funkcjonować,jeśliniejestakceptowanyprzezobywateli.Jeślimniejszośćbędziemiała
poczucie,żewładzawiększościwsposóbtrwałyisystematycznydziaławbrewjejży-
wotnyminteresomiżestanutegoniedasięnadrodzedemokratycznejzmienić,przesta-
nieakceptowaćbądźpaństwojakotakie,bądźustrójdemokratyczny,comożedoprowa-
dzić–iwielokrotniewhistoriidoprowadzało7–dopróbysecesji,rewolucji,zamachu
stanubądźrozwojuterroryzmu.
Rządydemokratycznemusząwięcopieraćsięnietylkonawładzywiększości,lecz
takżenaporozumieniucałego„ludu”.Porozumienietomożewyrażaćsięwakceptacji
mniejszościdlaprzewagirządzącejwiększości:akceptacji,którejwarunkamimusibyć,
popierwsze,tobykonsekwencjetejprzewaginiebyłyprzezmniejszośćzbytboleśnie
odczuwane,zaśpodrugie–przekonanie,żewprzewidywalnymczasie(bądźteżprzy
podejmowaniudecyzjiwinnychkwestiach)rolesięodwrócąidotychczasowamniej-
szośćstaniesięnowąwiększością.Drugąewentualnościąjestzastąpienie„czystejzasa-
dywiększości”uzgadnianiemdecyzjiprzezwszystkiesiłypolityczne,aprzynajmniej
przezich„znaczącąwiększość”,wyraźnieprzekraczającąminimum50%plusjedengłos.
„Demokracjauzgodnieniowa”wiążesięjednakzistotnymidodatkowymikosztami:
podejmowaniewjejramachdecyzjijestznacznietrudniejsze.Skrajnymtegoprzykła-
dembyłapolska„demokracjaszlachecka”zjejzasadąjednomyślności,wswojejschył-
kowejfazieparaliżowanaprzezliberumveto.Generalnietrzebajednakprzyjąć,żeim
szerszamusibyć„bazapoparcia”dlapodjęciajakiejśdecyzji,tymmniejefektywnebędą
rządy:decyzjebędąpodejmowanewolniej,prowadzącdługotrwałenegocjacjełatwojest
zapomniećoichzasadniczychcelach,apróbyzadowoleniawszystkichmogądoprowa-
dzićdorozwiązań,którewprawdzieniebędąbudziłyniczyjegoradykalnegosprzeciwu,
aleteżnikomuniebędąprzynosiłyrzeczywistychkorzyści.Jednocześniejednakzmniej-
szaćsiępowinnoryzykopodejmowaniaprzezwładzędziałań,którychzasadniczelub
uboczneskutkiwyrządząmniejszościistotneszkody.
Dylemat–efektywnośćczylepszareprezentacjainteresówmniejszości–niema
jednoznacznegorozwiązania.Jestonrozstrzyganywróżnysposóbwrozmaitychsyste-
machustrojowychpaństwdemokratycznych,awtychsamychsystemachodmiennepo-
dejściasąprzyjmowanewstosunkudoróżnychtypówdecyzji:wwielukrajachdecyzje
dotyczącekwestiibieżącychrozstrzyganesązgodniezzasadązwykłejwiększościbądź
wręczwiększościwzględnej,czyli„największejmniejszości”,akwestiekonstytucyjne
nazasadzieszerokiegokonsensusu.
7
Przykładami–wybranymispośródpaństw,wktórychdziałałyrzeczywisteinstytucjedemokratyczne
–mogąbyćtutajwojnasecesyjnawUSA,eskalacjawojnydomowejwIrlandiiPółnocnejnaprzełomielat60.
20
i70.czyzamachstanuPinochetawChile.