Demokracja, decyzje, wybory

Jacek Haman

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

83-7383-035-9

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe Scholar

Rok wydania:

2003

Liczba stron:

273

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Haman, Jacek. Demokracja, decyzje, wybory. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2003, 273 s. ISBN 83-7383-035-9

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Haman, J.

T1 Demokracja, decyzje, wybory

PB Wydawnictwo Naukowe Scholar

PP Warszawa

YR 2003

SN 83-7383-035-9

Bibliografia BibTex:

@Book{ 1505, author = "Haman, Jacek", editor = "", title = "Demokracja, decyzje, wybory", publisher = "Wydawnictwo Naukowe Scholar", year = "2003", address = "Warszawa", isbn = "83-7383-035-9" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Haman, Jacek

ED -

TI - Demokracja, decyzje, wybory

PB - Wydawnictwo Naukowe Scholar

CY - Warszawa

PY - 2003

SN - 83-7383-035-9

ER -

Netografia (standard APA):

Haman, Jacek. Demokracja, decyzje, wybory [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2003 [dostęp: 16 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/demokracja-decyzje-wybory-jacek-haman-1505.

adekwatna reprezentacja, autonomia społeczeństwa, condorcetowskie metody głosowania, decyzyjna teoria demokracji Sartoriego, demokracja ? warunki konieczne, demokracja madisonowska, demokracja majorytarna i konsensualna, demokratyczne decyzje społeczne, funkcja społecznego wyboru, gerrymanderka, głosowanie alternatywne, głosowanie blokowe, głosowanie kumulacyjne, głosowanie ograniczone, metoda Jeffersona-d Hondta, metoda Webstera-Sainte-Lague, metoda większościowa z dogrywką, metoda względnej większości, metody dzielnikowe, metody największych reszt, okręgi wyborcze, pojedynczy głos nieprzechodni (sntv), pojedynczy głos przechodni (stv), problemy koordynacji, przestrzenna teoria głosowania, quasi-proporcjonalne systemy głosowania, reguła Duvergera, reguła większości, równość, system wyborczy RFN, teoria wyboru społecznego, wybory prezydenta USA

Monografia pt. Demokracja, decyzje, wybory jest pierwszą w polskiej literaturze naukowej syntetyczną pracą przedstawiającą wszechstronnie i kompetentnie wiedzę na temat demokratycznego podejmowania decyzji społecznych. Autor przedstawia ...

Więcej

ISBN/ISSN:

83-7383-035-9

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe Scholar

Rok wydania:

2003

Liczba stron:

273

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

WSTĘP11
CZĘŚĆ PIERWSZA. DEMOKRACJA I DEMOKRATYCZNE DECYZJE15
1. DEMOKRACJA: DEFINICJE I MODELE15
1.1. Demokracja – warunki konieczne15
1.1.1. Definicja Lincolna15
1.1.2. Kryteria demokracji17
1.2. Większość i mniejszość, efektywność i konsensus19
1.2.1. Dwie koncepcje teoretyczne21
1.2.1.1. Demokracja madisonowska21
1.2.1.2. „Decyzyjna teoria demokracji” Sartoriego23
1.2.2. Demokracja majorytarna i konsensualna: dwa modele empiryczne27
1.2.3. Modele empiryczne a koncepcje teoretyczne32
2. DECYZJE DEMOKRATYCZNE35
2.1. Teoria wyboru społecznego – podstawowe pojęcia36
2.2. Demokratyczne decyzje społeczne – ogólne warunki39
2.2.1. Równość40
2.2.2. Autonomia społeczeństwa41
2.2.3. Adekwatna reprezentacja43
2.2.4. Inne pożądane właściwości: optymalność Pareto i niezależność od alternatyw niezwiązanych44
2.3. Reguła większości46
2.3.1. Reguła większości a postulaty demokracji46
2.3.2. Decyzyjność reguły większości48
2.4. Poza regułą większości50
2.5. Czy demokracja jest możliwa?53
CZĘŚĆ DRUGA. DEMOKRACJA PRZEDSTAWICIELSKA I SYSTEMY WYBORCZE57
3. DEMOKRACJA PRZEDSTAWICIELSKA57
3.1. Demokracja bezpośrednia a reprezentacyjna57
3.2. Cele i kryteria oceny procedur wyborczych61
3.2.1. Zgodność decyzji reprezentantów z hipotetyczną bezpośrednią decyzją wyborców61
3.2.2. Sprzyjanie sprawnemu działaniu parlamentu, ułatwienie procesu tworzenia rządu i wzmocnienie jego stabilności62
3.2.3. Stworzenie warunków dla budowania konsensusu wobec podejmowanych decyzji62
3.2.4. Sprzyjanie wyborowi „kompetentnych” reprezentantów63
3.2.5. Zapewnienie reprezentacji wszystkim istotnym grupom interesów63
3.2.6. Zrozumiałość i wiarygodność systemu wyborczego64
3.3. Dwa modele reprezentacji65
3.3.1. Reprezentacja proporcjonalna65
3.3.1.1. Preferencje wyborców a preferencje reprezentantów65
3.3.1.2. Czy rzeczywiście w interesie wyborców leży, by reprezentanci zawsze decydowali tak samo, jakby robili to bezpośrednio wyborcy?67
3.3.1.3. Matematyczna niemożliwość ścisłej proporcjonalności67
3.3.2. Reprezentacja „większościowa”68
3.3.2.1. Większościowe wybory parlamentarne69
3.4. Systemy wyborcze71
3.4.1. Struktura głosu72
3.4.1.1. Głosowanie na kandydatów a głosowanie na listy partyjne72
3.4.1.2. Ilu kandydatów może poprzeć wyborca?73
3.4.1.3. Kategoryczny lub stopniowalny charakter poparcia73
3.4.2. Formuła wyborcza74
3.4.2.1. Formuły proporcjonalne74
3.4.2.2. Formuły większościowe74
3.4.3. Struktura okręgów wyborczych75
3.4.2.3. Formuły pośrednie (quasi-proporcjonalne)75
3.4.4. Systemy wyborcze – od teorii do praktyki76
4. FORMUŁY WIęKSZOśCIOWE: WYBÓR JEDNEGO Z WIELU81
4.1. Funkcje społecznego wyboru: definicja i postulaty „demokratyczności”81
4.2. Podstawa informacyjna metod głosowania85
4.3. Koncepcje Bordy i Condorceta86
4.3.1. Metoda Bordy87
4.3.2. Koncepcje Condorceta89
4.4. Zgodność z regułą większości: Condorcetowskie funkcje społecznego wyboru90
4.4.1. Kryteria Condorceta90
4.4.2. Condorcetowskie metody głosowania92
4.4.2.1. Metoda Dodgsona92
4.4.2.2. Metoda maximinu94
4.4.2.3. Metoda Copelanda94
4.4.2.4. Metoda Schwartza95
4.4.2.5. Metoda Blacka96
4.4.2.6. Metoda Nansona97
4.4.2.7. Zmodyfikowana metoda Nansona99
4.4.2.8. Inne metody condorcetowskie99
4.5. Metody głosowania oparte na większości pierwszeństwa100
4.5.1. Metoda względnej większości (FPTP)101
4.5.2. Metoda większościowa z dogrywką102
4.5.3. Głosowanie alternatywne103
4.5.4. Metoda Bucklina104
4.5.5. Głosowanie aprobujące105
4.6. Metody głosowania a kryteria racjonalności106
4.6.1. Monotoniczność106
4.6.2. Optymalność Pareto108
4.6.3. Niezależność od alternatyw niezwiązanych i słaby aksjomat ujawnionej preferencji (WARP)109
4.6.4. Zgodność110
4.7. Konkluzywność111
4.6.5. Uwaga bibliograficzna111
4.8. Głosowanie strategiczne i manipulacje zewnętrzne113
4.8.1. Głosowanie strategiczne113
4.8.1.1. „Ustępowanie”115
4.8.1.2. „Zagrzebywanie”116
4.8.1.3. „Odpychanie”118
4.8.1.4. Głosowanie aprobujące a zachowania strategiczne118
4.8.2. Manipulacje zewnętrzne119
4.8.3. Dlaczego manipulacje strategiczne stanowią zagrożenie dla demokracji?120
4.9. Możliwości i perspektywy implementacji121
5. FORMUŁY PROPORCJONALNE: KAŻDEMU (DOKŁADNIE) CO MU SIę NALEŻY124
5.1. Metody największych reszt (metody z kwotą a priori)126
5.1.1. Definicje i przykłady126
5.1.2. Własności metod największych reszt129
5.2. Metody dzielnikowe (metody z kwotą a posteriori)134
5.2.1. Definicje i przykłady134
5.2.2. Funkcja priorytetu139
5.2.3. Własności metod dzielnikowych142
5.3. Wpływ wielkości partii na wynik podziału143
5.4. Znaczenie innych elementów systemu wyborczego146
5.5. Podsumowanie148
6. FORMUŁY QUASI-PROPORCJONALNE: TO, CO NAJLEPSZE I NAJGORSZE Z DWÓCH śWIATÓW150
6.1. Pojedynczy głos przechodni (STV)151
6.1.1. Procedura podziału mandatów152
6.1.2. STV jako metoda proporcjonalna154
6.1.3. Niemonotoniczność STV156
6.1.4. STV: rozwiązania praktyczne i ich konsekwencje157
6.1.5. STV a polski system wyborczy159
6.2. Pojedynczy głos nieprzechodni (SNTV) i problemy koordynacji161
6.2.1. Problemy koordynacji w SNTV161
6.2.2. SNTV jako system quasi-proporcjonalny163
6.2.3. Znaczenie SNTV164
6.3. Inne metody quasi-proporcjonalne165
6.3.1. Głosowanie kumulacyjne165
6.3.2. Głosowanie blokowe166
6.3.3. Głosowanie ograniczone168
6.4. Metody quasi-proporcjonalne – podsumowanie169
7. OKRęGI I ZŁOŻONE SYSTEMY WYBORCZE171
7.1. Okręgi wyborcze171
7.1.1. Wielkość okręgów a wynik wyborów172
7.1.1.1. Okręgi wyborcze a reprezentacja małych i dużych partii173
7.1.1.2. Wielkość okręgów a system partyjny: uogólnienia reguły Duvergera175
7.1.1.3. Okręgi wyborcze a niemonotoniczność wyborów175
7.1.2. Praktyczne aspekty wyznaczania okręgów wyborczych177
7.1.2.1. Granice okręgów wyborczych177
7.1.2.2. Liczba mandatów w okręgach wyborczych178
7.1.2.3. Manipulacje okręgami wyborczymi180
7.2. Kompensacyjne i mieszane systemy wyborcze184
7.2.1. Hierarchiczne struktury okręgów wyborczych184
7.2.2. Systemy z hierarchiczną strukturą okręgów niewykorzystujące mechanizmów kompensacyjnych185
7.2.3. Systemy z częściową kompensacją: wybory do Stortingu186
7.2.4. Systemy z pełną kompensacją: wybory do Rady Narodowej Austrii188
7.3. Dwa szczególne przypadki189
7.3.1. System wyborczy Republiki Federalnej Niemiec189
7.3.1.1. Ogólne założenia systemu wyborczego RFN190
7.3.1.2. Podział proporcjonalno-większościowy czy czysto proporcjonalny? Znaczenie mandatów nadmiarowych192
7.3.1.3. Strategiczne aspekty niemieckiego systemu wyborczego193
7.3.1.4. Niemiecki system wyborczy – ideał czy oszustwo?195
7.3.2. Wybory prezydenckie w USA196
7.3.2.1. Kwestia powoływania prezydenta na Konwencji Konstytucyjnej 1787 r196
7.3.2.2. Ewolucja i współczesność systemu wyborów prezydenckich w USA198
7.3.2.3. Kolegium Elektorów a specyfika wyborów w państwie federalnym200
CZĘŚĆ TRZECIA. SYSTEMY GŁOSOWANIA A KONTEKST SPOŁECZNY – MODELE I PRAKTYKA203
8. REGUŁA WIęKSZOśCIOWA A OGRANICZANIE DZIEDZINY: MODELE PRZESTRZENNE203
8.1. Reguła większości w przestrzeni jednowymiarowej: twierdzenie Blacka i jego uogólnienia205
8.2. Reguła większości w przestrzeni wielowymiarowej211
8.3. Stabilność a wymiana rządzących: kierunkowe modele przestrzenne222
8.4. Modele kierunkowe a głosowanie powszechne: stabilność i zmiana227
8.4.1. Modele kierunkowe a Twierdzenie o Medianowym Wyborcy228
8.4.2. Stabilność i zmienność: długookresowe równowagi w modelach jednowymiarowych230
8.4.2.1. Model Iversena230
8.4.2.2. Model Rabinowitza–Macdonald232
8.4.2.3. Model zunifikowany Merrilla i Grofmana233
8.5. Modele przestrzenne – porównanie235
8.6. Appendix238
9. SYSTEMY WIęKSZOśCIOWE I REGUŁA DUVERGERA A MODELE PRZESTRZENNE242
9.1. Czy wystarczy reguła Duvergera?242
9.2. Stabilność systemów większościowych a przestrzenne modele głosowania246
9.2.1. Wybory większościowe a stabilność systemu dwupartyjnego w modelu jednowymiarowym247
9.2.2. Poza modelem jednowymiarowym249
9.2.3. Przykład manipulacji strukturą sporu politycznego: kwestia niewolnictwa w polityce amerykańskiej250
10. ZAKOńCZENIE253
10.1. Od teorii normatywnej…254
10.2. ...do systemów wyborczych256
10.3. Systemy wyborcze a problem strategicznej manipulacji259
BIBLIOGRAFIA263
SKOROWIDZ NAZWISK270

CZĘŚĆPIERWSZA–DEMOKRACJAIDEMOKRATYCZNEDECYZJE

Pozostajejeszczekwestiaochronyinteresówmniejszości.Podziałnamniejszość

iwiększośćjestkonsekwencjąróżnicopiniicodowłaściwychdziałańpolitycznych–

aróżnicatanajczęściejwynikazodmiennychinteresów.Władzawiększościoznacza

lepsząrealizacjęinteresówwiększościkoszteminteresówmniejszości.Takistanrzeczy

stoiwniewątpliwejsprzecznościzzasadą„rządówdlaludu”–awięcdlacałegoludu,

prowadzidonierównegoiniesprawiedliwegotraktowaniaróżnychobywateli–alejed-

nocześniejestnieunikniony.Jednakżetakanierównośćmusibyćograniczana,itonie

tylkozewzględunaabstrakcyjnewymogidemokracji.Systemdemokratycznyniemoże

funkcjonować,jeśliniejestakceptowanyprzezobywateli.Jeślimniejszośćbędziemiała

poczucie,żewładzawiększościwsposóbtrwałyisystematycznydziaławbrewjejży-

wotnyminteresomiżestanutegoniedasięnadrodzedemokratycznejzmienić,przesta-

nieakceptowaćbądźpaństwojakotakie,bądźustrójdemokratyczny,comożedoprowa-

dzić–iwielokrotniewhistoriidoprowadzało7–dopróbysecesji,rewolucji,zamachu

stanubądźrozwojuterroryzmu.

Rządydemokratycznemusząwięcopieraćsięnietylkonawładzywiększości,lecz

takżenaporozumieniucałego„ludu”.Porozumienietomożewyrażaćsięwakceptacji

mniejszościdlaprzewagirządzącejwiększości:akceptacji,którejwarunkamimusibyć,

popierwsze,tobykonsekwencjetejprzewaginiebyłyprzezmniejszośćzbytboleśnie

odczuwane,zaśpodrugie–przekonanie,żewprzewidywalnymczasie(bądźteżprzy

podejmowaniudecyzjiwinnychkwestiach)rolesięodwrócąidotychczasowamniej-

szośćstaniesięnowąwiększością.Drugąewentualnościąjestzastąpienie„czystejzasa-

dywiększości”uzgadnianiemdecyzjiprzezwszystkiesiłypolityczne,aprzynajmniej

przezich„znaczącąwiększość”,wyraźnieprzekraczającąminimum50%plusjedengłos.

„Demokracjauzgodnieniowa”wiążesięjednakzistotnymidodatkowymikosztami:

podejmowaniewjejramachdecyzjijestznacznietrudniejsze.Skrajnymtegoprzykła-

dembyłapolska„demokracjaszlachecka”zjejzasadąjednomyślności,wswojejschył-

kowejfazieparaliżowanaprzezliberumveto.Generalnietrzebajednakprzyjąć,żeim

szerszamusibyć„bazapoparcia”dlapodjęciajakiejśdecyzji,tymmniejefektywnebędą

rządy:decyzjebędąpodejmowanewolniej,prowadzącdługotrwałenegocjacjełatwojest

zapomniećoichzasadniczychcelach,apróbyzadowoleniawszystkichmogądoprowa-

dzićdorozwiązań,którewprawdzieniebędąbudziłyniczyjegoradykalnegosprzeciwu,

aleteżnikomuniebędąprzynosiłyrzeczywistychkorzyści.Jednocześniejednakzmniej-

szaćsiępowinnoryzykopodejmowaniaprzezwładzędziałań,którychzasadniczelub

uboczneskutkiwyrządząmniejszościistotneszkody.

Dylemat–efektywnośćczylepszareprezentacjainteresówmniejszości–niema

jednoznacznegorozwiązania.Jestonrozstrzyganywróżnysposóbwrozmaitychsyste-

machustrojowychpaństwdemokratycznych,awtychsamychsystemachodmiennepo-

dejściasąprzyjmowanewstosunkudoróżnychtypówdecyzji:wwielukrajachdecyzje

dotyczącekwestiibieżącychrozstrzyganesązgodniezzasadązwykłejwiększościbądź

wręczwiększościwzględnej,czyli„największejmniejszości”,akwestiekonstytucyjne

nazasadzieszerokiegokonsensusu.

Przykładami–wybranymispośródpaństw,wktórychdziałałyrzeczywisteinstytucjedemokratyczne

–mogąbyćtutajwojnasecesyjnawUSA,eskalacjawojnydomowejwIrlandiiPółnocnejnaprzełomielat60.

i70.czyzamachstanuPinochetawChile.

Brak wyników

Demokracja, decyzje, wybory

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra