Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CZĘŚĆPIERWSZA–DEMOKRACJAIDEMOKRATYCZNEDECYZJE
jak„kosztyczasu,energii,organizacyjnegoniedowładu”(Sartori1998,s.268).Opty-
malneprocedurydecyzyjnepowinnyminimalizowaćłącznekosztyzewnętrzne(ryzyko)
iwewnętrzne(kosztypodjęciadecyzji).
Skalaryzykazewnętrznegowiążesię,wujęciuSartoriego,ztrzemaczynnikami.
Wpewnymstopniuzależyodwielkościciaładecyzyjnego:imjestonowiększe,tymdla
większejliczbyosóbdecyzjeniebędą„decyzjamizewnętrznymi”;wpraktycedużych
demokracjiczynniktenmaznaczeniemarginalne.Zasadnicząkwestiąjestsposóbpowo-
ływaniaciaładecyzyjnego–jegoczłonkowiemusząbyć„reprezentantami”społeczno-
ści,„dla”którejdecyzjesąpodejmowane:„Wprzeciwnymraziezbiorowośćtęchroniło-
byjedynieuczestnictwowszystkichjejczłonkówwcielepodejmującymdecyzje”(Sar-
tori1998,s.276).
Napoziomryzykawpływmarównieżsposóbpodejmowaniadecyzji.Jeślimiałyby
onebyćpodejmowaneprzezzwykłąwiększość–bądźteżwręczprzez„największąmniej-
szość”–toradykalniewzrasta„ryzykozewnętrzne”dlamniejszości.„Ryzykozewnętrz-
ne”będzietymmniejsze,wimwiększymstopniudecyzjebędąwynikiempowszechnej
zgodyreprezentantówwszystkichgrupspołecznych.
Osobnąkwestięstanowiobniżenie„kosztówwewnętrznych”.Kosztytesątymmniej-
sze,immniejszejestciałodecyzyjne–trzebajednakpamiętać,żeimmniejszeciało
decyzyjne,tymwiększe„ryzykozewnętrzne”;skrajnymprzypadkiemjestpodejmowa-
niedecyzjiprzezpojedynczegodyktatora:prowadzitodolikwidacjikosztówwewnętrz-
nych,alekosztemradykalnegopowiększenia„ryzykazewnętrznego”.Takżesposóbpo-
dejmowaniadecyzjimaistotnywpływnaich„kosztywewnętrzne”:zasadajednomyśl-
ności,choćkorzystnazewzględunaobniżenie„ryzykazewnętrznego”,wiążesięze
znaczniewiększymikosztamipodjęciadecyzjiniżzasadazwykłej,atymbardziejwzględ-
nejwiększości.
Jakwidać,większośćmetodobniżania„kosztówwewnętrznych”wmodeluSarto-
riegoprowadzidopowiększenia„ryzykazewnętrznego”–inaodwrót.Optymalizacja
metodpodejmowaniadecyzjimusizatempolegaćnazrównoważeniuobutychskutków.
Stądteżbierzesięszczególneznaczeniezasadyreprezentacji:jedynegoczynnikazmniej-
szającego„ryzykozewnętrzne”bezzwiększania„kosztówwewnętrznych”15.
Niezależnieodkwestii„ryzykazewnętrznego”,Sartorirozpatrujeproblemkorzyści,
jakiemożeodnieśćspołeczność(czyteżposzczególnejejczęści)zpodjętychdecyzji.Ze
względunaistnienieróżnicinteresówdecyzjekorzystnedlajednychbędązapewnenieko-
rzystnedlainnych.Jeśliposzczególnedecyzjepodejmowanebyły(przezcałąspołeczność
bądźprzez„ciałodecyzyjne”,wktórymproporcjonalniereprezentowanebyłybywszystkie
grupy)zgodniezzasadąwiększości,towprawdziewprzypadkuspełnieniaMadisonow-
skiegopostulatuzróżnicowaniairozdrobnieniagrupinteresówkażdaznichmaszansęna
korzystnedlasiebierozstrzygnięcieniektórychkwestii,wsumiejednakogólnybilans„prze-
granych”i„wygranych”będziebliskizeru.Czyjednakmożebyćonlepszy,skorowkaż-
dymgłosowaniumusibyćstronawygrywającaiprzegrywająca?
Problemtendasięrozwiązać,jeśliodwołaćsięnietylkodopreferencjigłosujących,
lecztakżedoichnatężenia.Poszczególneczęścispołecznościwniejednakowymstop-
15
Twierdzenieobrakuwpływu„reprezentacji”na„kosztywewnętrzne”niejestprzezSartoriegosfor-
mułowanewprost,alejednoznaczniewynikaztego,coautortenpisze.Nigdzieteżnietwierdzionbezpośred-
nio,że„reprezentacja”mabyćreprezentacjąproporcjonalną–jednakzlekturytegotekstunarzucasięrów-
24
nieżtakiwniosek.
